GreekNET24

...μόλις η νευροτοξίνη εισέλθει στο φυτό, μπορείτε να πλένετε τα λαχανικά ή τα φρούτα σας όσο θέλετε - τα δηλητήρια είναι ήδη εκεί μέσα, και δεν μπορείτε να τα αφαιρέσετε με κανέναν τρόπο!
...οι μακροπρόθεσμες συνέπειες για τον άνθρωπο - ιδιαίτερα στην ανάπτυξη των μικρών παιδιών - δεν εξετάστηκαν πριν από την έγκριση των νεονικοτινοειδών από τις αρχές!
...με τα εντομοκτόνα που ψεκάζονται, δεν εκτίθενται μόνο τα χωράφια στα εντομοκτόνα αυτά - αλλά και οι αγρότες, οι εργάτες τους και οι κάτοικοι της γύρω περιοχής!
...τα νεονικοτινοειδή βρίσκονται σήμερα παντού - ακόμη κι εκεί που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί απευθείας!
...αν είχαμε πει σε έναν εντομολόγο πριν από 30 χρόνια ότι το 80% της βιομάζας των ευρωπαϊκών ιπτάμενων εντόμων θα χανόταν τις επόμενες 2-3 δεκαετίες, θα μας είχε χαρακτηρίσει τρελούς!
...ούτε ένας άνθρωπος αυτού του πλανήτη δεν μπορεί να απολαύσει ένα και μοναδικό γεύμα χωρίς νεονικοτινοειδή!
...μελέτες από την Ιαπωνία είναι ιδιαίτερα συγκλονιστικές, καθώς δείχνουν ότι τα νεονικοτινοειδή μπορούν να ανιχνευθούν ακόμη και στα πρώτα ούρα των περισσότερων νεογνών!
...εξαπλώνονται σε όλο το περιβάλλον. Είναι επίμονα και συστημικά. Γίνονται ανεξέλεγκτα και εισβάλλουν παντού. Ακόμη και στην τροφική μας αλυσίδα!

Οι φονιάδες των εντόμων - Πώς οι βιομηχανικοί γίγαντες της χημείας καταστρέφουν το οικοσύστημα και την υγεία μας.

Σας καλωσορίζω στο σημερινό μου ρεπορτάζ, με το θέμα που έχετε διαβάσει πιο επάνω. Μετά από περισσότερους από 6 μήνες εντατικής έρευνας σε παγκόσμιο επίπεδο, μετά από 100δες ώρες τηλεφωνικής επικοινωνίας με ειδικούς επιστήμονες από όλον τον πλανήτη και μερικές 1000δες ώρες επεξεργασίας όλου του υλικού που κατάφερα να συλλέξω με αυτήν την έρευνα μου, στο σημερινό μου θέμα θα αναφερθώ στα χημικά εξόντωσης εντόμων που παρασκευάζει η αγροχημεία, και τα οποία επηρεάζουν άμεσα και την δική μας υγεία.

Στην αρχή πεθαίνουν τα έντομα, όμως μετά κινδυνεύει και ο άνθρωπος. Από τις αρμόδιες αρχές και το πολιτικό σύστημα, το μόνο που θα ακούσετε είναι ...μια εκκωφαντική σιωπή - η οποία κρύβει μέσα της τεράστια συμφέροντα, πολλών μασούντων με χρυσά κουτάλια! Και όπου η σιωπή αυτή δεν είναι τόσο "εκκωφαντική", θα είναι απειλητική - επειδή αρχίζουν ξαφνικά να αναταράζονται αυτά τα ήρεμα νερά όσων έχουν άμεσο οικονομικό συμφέρον από όλο αυτό το σύστημα που έχει στηθεί: από τους φονιάδες των εντόμων - και τους βιομηχανικούς γίγαντες της χημείας, που καταστρέφουν συνειδητά το οικοσύστημα και την υγεία μας - όχι μόνον τη δική μας, αλλά και αυτή των "ακόμη" αγέννητων παιδιών μας μέσα στην κοιλιά της μητέρας τους.

Στο ενδιάμεσο, υπάρχουν πλέον αρκετές εναλλακτικές λύσεις, όμως η γεωργία εξακολουθεί να βασίζεται κυρίως στη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων. Και αυτό έχει τρομακτικές συνέπειες. Επειδή, όχι μόνο οδηγεί με μια πρωτοφανή κλίμακα σε θανάτους εντόμων, αλλά επειδή διαταράσσει επίσης ολόκληρο το οικοσύστημα. Και αυτό είναι τελικά, ένας τεράστιος κίνδυνος για όλα τα έμβια όντα.

Η πολιτική βρίσκεται στη δυσμενή θέση που θα πρέπει να αντιδράσει, όμως δυσκολεύεται να επιφέρει μια αλλαγή σε αυτόν τον τρόπο σκέψης. Επειδή η χημική βιομηχανία έχει καταφέρει με έναν πολύ έξυπνο τρόπο, να παρουσιάσει τα προϊόντα της ως αβλαβή. Ακόμη και επάνω σε αυτό το θέμα θα αναφερθώ με αυτό το ρεπορτάζ μου - πώς οι γίγαντες της αγροχημείας καταστρέφουν συνειδητά το οικοσύστημα μας, με μοναδικό σκοπό να γεμίζουν τα ταμεία, τα δικά τους και όλων όσων εμπορεύονται τα προϊόντα τους.

Έντομα είναι εκείνα τα αντιαισθητικά ανατριχιαστικά έρποντα πλάσματα, που προκαλούν ζημιές. Όπως οι κατσαρίδες κάτω από το νεροχύτη μας - οι οποίες μεταδίδουν ασθένειες και τρώνε τους καρπούς από ολόκληρα χωράφια. Ο μέσος καταναλωτής θέλει να είναι σε θέση να βγάλει ένα εντομοκτόνο σπρέι, αμέσως μόλις πετάξει κάτι προς το μέρος του, και το οποίο θα "μπορούσε ενδεχομένως" να τον τσιμπήσει.

Οι περισσότεροι άνθρωποι αηδιάζουν με τα έντομα. Ή, δεν γνωρίζουν τίποτε γύρω από αυτά. Ή, δεν τους νοιάζει τίποτε, που έχει να κάνει με αυτά. Τα έντομα είναι λιγότερο ενδιαφέροντα από άποψη αξίας, σε σύγκριση με τους ελέφαντες, τους ουραγκουτάγκους ή τα όμορφα αρκουδάκια Panda. Ίσως επειδή πολύ δύσκολα ταυτίζεται κανείς με ένα γυμνοσάλιαγκα, μια ακρίδα ή μια κατσαρίδα - κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο για εμάς τους ανθρώπους να το αποδεχτούμε.

Όμως, χάριν στο δικό μας πορτοφόλι, γινόμαστε μάρτυρες μιας σιωπηλής σφαγής, μιας σφαγής χωρίς κραυγές. Και η αγροχημεία, επειδή πολύ καλά γνωρίζει πως θα μας αναγκάσει να της δώσουμε ένα μέρος από το εσωτερικό του πορτοφολιού μας, βρήκε τον εύκολο τρόπο να αποσιωπά το βουητό και το θρόισμα στο έδαφος και τον αέρα αυτού του πλανήτη. Στις μέρες μας βιώνουμε τη χειρότερη μαζική εξαφάνιση ειδών στην ιστορία, και τα χάνουμε με έναν πρωτοφανή ρυθμό. Αυτό που συμβαίνει, είναι χειρότερο από αυτό που συνέβη στους δεινόσαυρους.

Κάθε ηλικιωμένος οδηγός έχει συνειδητοποιήσει, πως στις μέρες μας κάτι έχει αλλάξει ριζικά. Μετά από 200 χιλιόμετρα οδήγησης με το αυτοκίνητο, δεν υπάρχουν πια νεκρά έντομα κολλημένα στο παρμπρίζ. Παλιά, όταν πηγαίναμε καλοκαιρινές διακοπές, έπρεπε να σταματάμε κάθε δύο ώρες για να καθαρίζουμε το παρμπρίζ - επειδή υπήρχαν τόσα πολλά έντομα πάνω του. Αυτό το φαινόμενο, σήμερα πλέον δεν υπάρχει - επειδή δεν υπάρχουν και τα έντομα.

Αυτό το φαινόμενο αποδείχθηκε και από μια γερμανική μελέτη: από το 1990, έχει εξαφανιστεί στην Ευρώπη το 75% των ασπόνδυλων πλασμάτων. Με αρνητικό αποτέλεσμα, ένα καταστροφικό φαινόμενο ντόμινο και στην τροφική μας αλυσίδα. Τα ψάρια εξαφανίζονται από τα ποτάμια, τα πουλιά εξαφανίζονται από τον ουρανό. Η σιωπή που επικρατεί πια στο δάσος και στα χωράφια, γίνεται όλο και πιο δυσοίωνη. Και ο ένοχος, είναι μια νέα κατηγορία εξαιρετικά αποτελεσματικών εντομοκτόνων που κυκλοφόρησαν στην αγορά τη δεκαετία του 1990: τα νεονικοτινοειδή, ένα συμπυκνωμένο δηλητήριο, το οποίο εφαρμόζεται απευθείας επάνω στους γεωργικούς σπόρους.

Η χρήση των νεονικοτινοειδών ήταν μια επανάσταση στη γεωργία, και μάλιστα πολύ πρακτική για τους αγρότες. Επειδή αυτά τα προϊόντα είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά - σκοτώνουν τα πάντα. Η βιομηχανία που τα παράγει, λέει πως σκοτώνουν όλα τα παράσιτα. Όμως, κανείς από αυτούς δεν λέει, πως τα προϊόντα τους σκοτώνουν όλα τα έντομα - ακόμη και τις πεταλούδες και τις μέλισσες.

Αν και οι κίνδυνοι είναι ευρύτατα γνωστοί, οι νευροτοξίνες συνεχίζουν να πωλούνται ως ένα νέο θαυματουργό προϊόν. Με το πολύ καλά οργανωμένο λόμπι της, η αγροχημεία έχει καταφέρει να θέσει όλα τα επιστημονικά και δημοκρατικά συστήματα ελέγχου εκτός ισχύος. Στο όνομα του κέρδους, αυτοί οι λίγοι σε αριθμό χημικοί και επιχειρηματίες της αγροχημείας, παίρνουν από μόνοι τους το δικαίωμα να αποφασίσουν για τη ζωή και τον θάνατο των ζώων και των φυτών αυτού του πλανήτη.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα πιο σημαντικά νεονικοτινοειδή έχουν απαγορευτεί από το 2018. Όμως συνέχισαν - με εξαιρέσεις - να χρησιμοποιούνται μέχρι τον Ιανουάριο του 2023. Στη Γαλλία και σε ορισμένες άλλες χώρες, αυτό συνέβη πχ. με τα ζαχαρότευτλα.

Christophe Boizard, μεγαλοαγρότης - υπέρμαχος των νεονικοτινοειδών: "Είμαι αγρότης εδώ και περίπου 19 χρόνια, και πάντα καλλιεργούσαμε ζαχαρότευτλα στη φάρμα μας. Τα τεύτλα υπήρχαν ήδη από την εποχή του παππού μου μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό το φυτό ήταν για εμάς από την αρχή πολύ σημαντικό."

Scott Black, οικολόγος - Xerces Society: "Τα φυτοφάρμακα είναι μια ευρεία κατηγορία. Υπάρχουν ζιζανιοκτόνα κατά των ζιζανίων, μυκητοκτόνα κατά των μυκητιασικών προσβολών, τρωκτικοκτόνα κατά των τρωκτικών και εντομοκτόνα κατά των εντόμων."

Christophe Boizard, μεγαλοαγρότης - υπέρμαχος των νεονικοτινοειδών: "Γι' αυτό υπάρχουν, σωστά; Τα εντομοκτόνα έχουν σχεδιαστεί για να σκοτώνουν τα έντομα, ή μήπως κάνω λάθος;" και φεύγει πιο πέρα γελώντας ειρωνικά.

Τα νεονικοτινοειδή είναι ένα θαύμα της τεχνολογίας. Το μαύρο στο εσωτερικό, είναι ο σπόρος. Είναι επικαλυμμένος με ένα υλικό επίστρωσης που περιέχει το εντομοκτόνο. Έπειτα ακολουθεί ένα στρώμα πηλού και στο τέλος των σπόρων, το χρώμα του κατασκευαστή. Μπλε σημαίνει πχ. πως έχει κατασκευαστεί στη Γαλλία. Αν οι κόκκοι ήταν πορτοκαλί, τότε θα είχε κατασκευαστεί στη Γερμανία.

Αυτοί οι σπόροι - οι λεγόμενοι επικαλυμμένοι σπόροι ή σπόροι χάπια - κυκλοφορούν στο εμπόριο εδώ και τρεις δεκαετίες και βρίσκονται στο επίκεντρο μιας επιστημονικής, οικονομικής και νομικής διαμάχης μεταξύ των υποστηρικτών της αγροχημείας και των περιβαλλοντολόγων. Οι τελευταίοι τους έχουν δώσει και το όνομα bee killer seeds.

Οι σπόροι φαίνονται αβλαβείς - σχεδόν σαν χρωματιστές καραμέλες σοκολάτας - γιατί είναι τόσο όμορφα πολύχρωμοι. Στην πραγματικότητα όμως, είναι ιδιαίτερα δηλητηριώδης. Τα νεονικοτινοειδή είναι συστημικά. Εάν οι σπόροι έχουν υποστεί χημικά επεξεργασία με αυτά, τα χημικά αυτά κατανέμονται σε όλο το φυτό - στα φύλλα, τους μίσχους, τις ρίζες και τα άνθη. Καθώς μεγαλώνει, το φυτό κορένεται πλήρως με τοξίνες, μετατρέποντας το ίδιο σε εντομοκτόνο - και κάποια από αυτά, καταναλώνουμε κι εμείς: τα ζαχαρότευτλα, το καλαμπόκι, τους ηλίανθους, την σόγια, τα δημητριακά, το ρύζι, για να αναφέρω μόνο λίγα από αυτά.

Μόλις η νευροτοξίνη εισέλθει στο φυτό, μπορείτε να πλένετε τα λαχανικά ή τα φρούτα σας όσο θέλετε - τα δηλητήρια είναι ήδη εκεί μέσα, και δεν μπορείτε να τα αφαιρέσετε με κανέναν τρόπο.

Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες για τον άνθρωπο - ιδιαίτερα στην ανάπτυξη των μικρών παιδιών - δεν εξετάστηκαν πριν από την έγκριση των νεονικοτινοειδών από τις αρχές. Αυτά τα εντομοκτόνα βασίζονται σε μια πολύ γνωστή νευροτοξική ουσία που περιέχεται επίσης και στα τσιγάρα: τη νικοτίνη. Εδώ και πολύ καιρό γνωρίζουμε, πως η νικοτίνη είναι δηλητήριο για τα έντομα.

Για αρκετούς αιώνες πριν, οι αγρότες χρησιμοποιούσαν αλεσμένο καπνό ως ένα φυσικό φυτοφάρμακο. Όμως το χημικό-συνθετικό δραστικό συστατικό, υπάρχει μόλις από τη δεκαετία του '80, όταν η Bayer στην Ιαπωνία κατάφερε να παράγει μια στερεή μορφή αυτού του παραγώγου νικοτίνης. Γι' αυτό και μιλάμε για νεονικοτινοειδή.

- Philos vom Berg -

Ένας Ιάπωνας ερευνητής κατάφερε να δημιουργήσει το πρώτο νεονικοτινοειδές, από τα δύο δομικά στοιχεία νικοτίνη και ακετυλοχολίνη. Ο πρώην υπάλληλος της Bayer μίλησε πρόσφατα για πρώτη φορά σε ξένους δημοσιογράφους. Ο χημικός ανακάλυψε την ιμιδακλοπρίδη. Τα νεονικοτινοειδή πωλούνται από την Bayer και χρησιμοποιούνται σε ιαπωνικούς ορυζώνες από το 1993.

Shinzo Kagabu, Δημιουργός των νεονικοτινοειδών - Πρώην χημικός της Bayer Cropscience: "Ήταν 100 φορές πιο αποτελεσματικό από όλα τα υπόλοιπα εντομοκτόνα. Στην αρχή πιστεύαμε, πως τα αποτελέσματα της έρευνάς μας είχαν κάποιο λάθος. Έτσι, επαναλάβαμε τις ίδιες δοκιμές για αρκετές φορές, όμως κάθε φορά με το ίδιο αποτέλεσμα -ακόμα και όταν το δοκιμάσαμε αρκετά αραιωμένο. Όλοι ήμασταν ιδιαίτερα ενθουσιασμένοι. Μια τόσο ενδιαφέρουσα ουσία, δεν είχε υπάρξει ποτέ στο παρελθόν. Τα βράδια δεν μπορούσα να κοιμηθώ από τη χαρά μου και έλεγα στη γυναίκα μου, πως επιτέλους τα κατάφερα."

Jean-Marc Bonmatin, ερευνητής στο CNRS - ειδικός στις επιδράσεις των φυτοφαρμάκων στα έντομα: "Το ιδιαίτερο με τα νεονικοτινοειδή είναι, πως μπορείτε να καλύψετε τους σπόρους με αυτά - και επομένως να τους αντιμετωπίσετε προληπτικά. Οποιοδήποτε πρόβλημα παρασίτων εξαλείφεται εκ των προτέρων, ακόμα κι αν αυτό δεν θα εμφανιζόταν ποτέ."

Shinzo Kagabu, Δημιουργός των νεονικοτινοειδών - Πρώην χημικός της Bayer Cropscience: "Είναι αποτελεσματικό ενάντια σε διάφορους τύπους εντόμων. Ειδικά όμως εναντίον αυτών που ρουφούν το χυμό από τα φυτά."

Shinzo Kagabu, Δημιουργός των νεονικοτινοειδών - Πρώην χημικός της Bayer Cropscience: "Κατά τη διαδικασία της σποράς, ένας σπόρος έρχεται κάθε 18,8 εκατοστά. Σε τελικό βαθμό, επηρεάζονται μόνο τα έντομα που προβληματίζουν το ζαχαρότευτλο ή θέλουν να τσιμπήσουν τις ρίζες από κάτω. Μόλις ο σπόρος σκεπαστεί με χώμα, ακόμη και τα κουνούπια θα μπορούν για παράδειγμα να πετάξουν εδώ τριγύρω. Και όσο δεν τους ενδιαφέρει άμεσα το ζαχαρότευτλο, δεν θα τους συμβεί κάτι."

Wolfgang Weisser, Καθηγητής Επίγειας Οικολογίας - TU München (τεχνικό πανεπιστήμιο του Μονάχου): "Ο αγρότης δεν θέλει να σκοτώσει τα έντομα. Απλώς θέλει - και αυτό είναι απολύτως θεμιτό - η κύρια καλλιέργεια του να αναπτυχθεί καλά. Το ότι όμως στην πορεία θα πεθάνουν πολλά έντομα, αυτό είναι μια παρενέργεια που δεν επιδιώκεται συνειδητά," με το "συνειδητά" εντός παρένθεσης.

"Τα νεονικοτινοειδή προστατεύουν μόνιμα το φυτό. Αντίθετα, ένα εντομοκτόνο που ψεκάζεται στα φύλλα, λειτουργεί μόνο στην επιφάνεια των φυτών, και αυτό για πολύ μικρό χρονικό διάστημα - το πολύ μια εβδομάδα.

Shinzo Kagabu, Δημιουργός των νεονικοτινοειδών - Πρώην χημικός της Bayer Cropscience: "Αυτό το εντομοκτόνο λειτουργεί για 4 μήνες. Έτσι, δεν χρειάζεται να ψεκάζετε εκ νέου δηλητήρια κάθε φορά που θα εμφανίζονται κάποια παράσιτα. Το χημικό αυτό, προσκολλάται μόνο στη ρίζα του φυτού. Στα υπόλοιπα εντομοκτόνα που ψεκάζονται, μόνο το 10% καταφέρνει να φτάσει στις ρίζες των φυτών. Επομένως, το όφελος αυτής της επεξεργασίας των φυτών είναι πολύ υψηλό."

Κατά τη γνώμη μου, ένα - και ίσως το μοναδικό - επιχείρημα που ισχύει είναι, πως με τα εντομοκτόνα που ψεκάζονται, δεν εκτίθενται μόνο τα χωράφια στα εντομοκτόνα αυτά - αλλά και οι αγρότες, οι εργάτες τους και οι κάτοικοι της γύρω περιοχής. Επειδή κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει και να ελέγξει πάντα τον άνεμο. Με την επεξεργασία σπόρων με νεονικοτινοειδή, τα πράγματα είναι διαφορετικά και αντιμετωπίζονται πολύ καλύτερα, καθώς η δραστική τους ουσία προστίθεται στο έδαφος και απορροφάται από το φυτό. Μόλις το φυτό συγκομιστεί, το θέμα έχει "ίσως" τελειώσει και "ίσως" τίποτα δεν εξαπλώνεται στο περιβάλλον μέσω του αέρα.

- Philos vom Berg -

Shinzo Kagabu, Δημιουργός των νεονικοτινοειδών - Πρώην χημικός της Bayer Cropscience: "Αυτό έχει αλλάξει εντελώς τον τρόπο καλλιέργειας του ρυζιού. Σήμερα δεν βλέπουμε πλέον πουθενά ορυζοκαλλιεργητές, οι οποίοι εξακολουθούν να ψεκάζουν εντομοκτόνα. Η δουλειά τους έχει γίνει ευκολότερη και πιο αποτελεσματική."

Αρχικά, τα Νεονικοτινοειδή θεωρήθηκαν ως ένα τέλειο εντομοκτόνο και η γκάμα των χημικών ενώσεων του επεκτάθηκε πολύ γρήγορα. Η κλοθιανιδίνη, η θειαμεθοξάμη, η ακεταμιπρίδη - και μερικές ακόμη νέες τοξικές ουσίες, κυκλοφόρησαν στην αγορά από τους λίγους γίγαντες της αγροχημείας. Και έτσι, λίγα μόλις χρόνια μετά την κυκλοφορία του στην αγορά, το προϊόν έγινε απίστευτα επιτυχές για τη βιομηχανία της αγροχημείας.

Κείμενο από διαφημιστικό σποτ: "Αυτό που θέλουμε, είναι να γνωρίζουν οι αγρότες: σε εμάς μπορείτε να βασιστείτε! Κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διασφαλίσουμε πως θα έχετε μια πλούσια συγκομιδή - ξεκινώντας από την επεξεργασία σπόρων που θα χρησιμοποιήσετε. BASF - η χημεία που συνδέει τον αγρότη. We create Chemistry."

Σε αυτόν τον τομέα, υπάρχουν μόνο λίγοι "παίκτες". Η Syngenta, Η Monsanto - η οποία ανήκει πλέον στην Bayer, και η BASF.

Κείμενο από διαφημιστικό σποτ: "Η Syngenta σας προσφέρει την τέλεια λύση για τη σόγια σας: Το "Cruiser Pack" συνδυάζει τρία ισχυρά μυκητοκτόνα (τιαμπενδαζόλη, φλουδιοξονίλη, μεταλλαξίλη Μ) με ένα ισχυρό εντομοκτόνο (τιαμεθοξάνη)..."

...συνδυασμός που αποκαλείται επίσης και "The Fantastic Four", όπως οι ήρωες του γνωστού comic.

Και η Bayer έχει αναπτύξει πολλές στρατηγικές, ώστε να επηρεάσει την κοινή γνώμη. Για παράδειγμα, λένε: "αυτό που μας ενδιαφέρει, είναι η επιστήμη, και όχι το κέρδος". Τώρα, όποιος από εσάς θέλει, έχει το ελεύθερο να το πιστέψει!...

Κείμενο από διαφημιστικό σποτ: "Είμαστε η Bayer, και προσφέρουμε αυτά τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα σε αγρότες ολόκληρου του πλανήτη. Όχι επειδή είμαστε κακοί, αλλά επειδή βαθιά μέσα στην γεμάτη περιέργεια ερευνητική μας ψυχή γνωρίζουμε, πως τα φυτά μπορούν επίσης να αρρωστήσουν - ακριβώς όπως και οι άνθρωποι - και πως είμαστε σε θέση να κάνουμε κάτι για αυτό."

Σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχουν 2 δισεκατομμύρια εκτάρια (20 δισεκατομμύρια στρέμματα) καλλιεργήσιμης γης - μια τεράστια πηγή κέρδους για την αγροχημεία. Ξεκινώντας από την Ιαπωνία, τα νεονικοτινοειδή κατέκτησαν την Ευρώπη στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Στη δεκαετία του 2000 τη Βόρεια Αμερική, και τελικά ολόκληρο τον πλανήτη. Είτε στη συμβατική γεωργία, είτε σε κοινά προϊόντα κήπου ή σε περιλαίμια για ζώα συντροφιάς κατά των ψύλλων, τα νεονικοτινοειδή αποτελούν πλέον το 30% των εντομοκτόνων που πωλούνται παγκοσμίως.

Η αγορά αυτή κυμαίνεται ετησίως μεταξύ 6 έως 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων παγκοσμίως. Τα νεονικοτινοειδή βρίσκονται παντού. Ακόμη και σε πολλά είδη φρούτων και λαχανικών, από την ελαιοκράμβη, τις πατάτες, τα παντζάρια και το καλαμπόκι μέχρι τη σόγια. Συχνά χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση των παρασίτων σε ζώα και οικόσιτα ζώα, και μερικές φορές ακόμη και στη δασοκομία για την προστασία των δέντρων από τα ξυλοφάγα έντομα.

Τα νεονικοτινοειδή βρίσκονται σήμερα παντού - ακόμη κι εκεί που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί απευθείας.

- Philos vom Berg -

Αρχικά, οι κατασκευαστές ισχυρίστηκαν πως αυτά τα εντομοκτόνα δρούσαν μόνο στα έντομα - και μάλιστα μόνο στα παράσιτα. Ωστόσο, η ακαδημαϊκή έρευνα κατάφερε σταδιακά να αποδείξει, πως τα νεονικοτινοειδή έχουν επίσης επιπτώσεις σε σπονδυλωτά πλάσματα, για παράδειγμα πτηνά και αμφίβια, όπως τους βατράχους και τους φρύνους.

Λίμνη Shinji, Ιαπωνία: Η αποτελεσματικότητα των νεονικοτινοειδών, η μακροχρόνια επίδρασή τους ακόμη και σε χαμηλές δόσεις, γίνεται ένας μεγάλος κίνδυνος για όλα τα οικοσυστήματα. Αυτή η ιαπωνική λίμνη, όπου λίγοι σκληραγωγημένοι ψαράδες ψάχνουν για αχιβάδες, ήταν κάποτε ένα από τα πιο πλούσια σε ψάρια νερά ολόκληρης της χώρας.

Masaaki Fukuda, Ιάπωνας ψαράς: "Το Stint (Όσµηρος ευρωπαϊκóς - Osmerus eperlanus) συμβόλιζε τη γαστρονομική παράδοση αυτής της περιοχής γύρω από τη λίμνη Shinji. Θα μπορούσε να ψηθεί σε σχάρα στα κάρβουνα, να μαριναριστεί σε ρύζι με πράσινο τσάι, ή να σερβιριστεί ως σούπα. Με αυτά τα ψάρια, μπορούσαμε να βγάλουμε εδώ καλά χρήματα. Υπήρχε μια εποχή που ένα μόνο δίχτυ γέμιζε ένα ολόκληρο σκάφος - μόνο με οσμηρούς. Εντελώς ξαφνικά, το 1994 τα ψάρια εξαφανίστηκαν. Και αυτό άλλαξε εντελώς τη λίμνη. Δεν είχαμε ξαναζήσει κάτι τέτοιο - και πάνω απ' όλα, κανείς μας δεν ήξερε τι συνέβαινε στην πραγματικότητα."

Για να λύσουν το μυστήριο, οι αρχές ανέθεσαν μια μελέτη στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο. 25 χρόνια μετά την ξαφνική εξαφάνιση των ψαριών, η Masumi Yamamuro και η ομάδα της μπόρεσαν να εντοπίσουν τον υπαίτιο.

Masumi Yamamuro, λιμνολόγος - Πανεπιστήμιο του Τόκιο: "Η θερμοκρασία του νερού της λίμνης δεν είχε αλλάξει. Ούτε και η περιεκτικότητα της σε αλάτι. Όμως τα ψάρια εξαφανίστηκαν, από την στιγμή που χρησιμοποιήθηκαν στην γύρω περιοχή τα νεονικοτινοειδή. Η Ιμιδακλοπρίδη εγκρίθηκε για την καλλιέργεια ρυζιού τον Νοέμβριο του 1992, και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά την άνοιξη του 1993. Και από εκείνη τη στιγμή, μειώθηκε το ζωοπλαγκτόν της λίμνης."

Scott Black, Οικολόγος - Xerces Society: "Αυτά τα εντομοκτόνα λατρεύουν το νερό. Έτσι διαμοιράζονται εξάλλου σε ολόκληρο το φυτό, μέσω του νερού. Και εάν κάποια άλλη πηγή νερού έρθει σε επαφή με ένα τοξικά επεξεργασμένο φυτό, τα εντομοκτόνα του φυτού θα εξαπλωθούν και εκεί. Το νερό - ας πούμε - τα ελκύει, και γι' αυτό ανιχνεύουμε σήμερα μεγάλες ποσότητες αυτών των χημικών στα περισσότερα υδάτινα σώματα."

Masumi Yamamuro, λιμνολόγος - Πανεπιστήμιο του Τόκιο: "Τα νεονικοτινοειδή είναι υδατοδιαλυτά, και επομένως διεισδύουν και στα υδρόβια φυτά. Και τα ασπόνδυλα που τρέφονται με αυτά τα φυτά, δηλητηριάζονται. Δεδομένου ότι τα εδάφη είναι ήδη μολυσμένα, το νερό που ρέει μέσα από αυτά τα εδάφη μολύνεται επίσης. Όλα μολύνονται. Και από τη μια στιγμή στην άλλη, όλο το οικοσύστημα έχει αλλάξει."

Το 1993, 100 κιλά Ιμιδακλοπρίδης ήταν αρκετά για να μολύνουν τις υδάτινες οδούς και τη λίμνη Shinji - η οποία με 80 τετραγωνικά χιλιόμετρα είναι μια από τις μεγαλύτερες λίμνες της Ιαπωνίας. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, που το οικοσύστημα κατέρρευσε και τα ψάρια που τρέφονται με υδρόβια έντομα, πρακτικά εξαφανίστηκαν μέσα σε μόλις έναν χρόνο.

Masumi Yamamuro, Λιμνολόγος - Πανεπιστήμιο του Τόκιο: "Η έρευνά μου έδειξε, πως τα νεονικοτινοειδή δεν σκοτώνουν απευθείας τα ψάρια, σε αντίθεση με τα οργανοφωσφορικά φυτοφάρμακα. Σκοτώνουν τα ασπόνδυλα με τα οποία τρέφονται τα ψάρια. Και έτσι, τα ψάρια γίνονται έμμεσα θύματα των νεονικοτινοειδών."

Σε όλο τον κόσμο, οι επιστημονικές μελέτες καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: τα νέα εντομοκτόνα ευθύνονται για τη δραστική μείωση της βιοποικιλότητας, ακόμη και στα προστατευόμενα φυσικά καταφύγια.

Εθνικό Πάρκο Hainich, Γερμανία.

Wolfgang Weisser, Καθηγητής Επίγειας Οικολογίας - TU München (τεχνικό πανεπιστήμιο του Μονάχου): "Τοποθετήσαμε στα δάση ειδικά δοχεία επάνω από το έδαφος. Τα δοχεία αυτά, τα κρεμάμε νωρίς την άνοιξη, πριν βγουν τα έντομα από τη χειμερία νάρκη τους. Αδειάζουμε τα δοχεία αυτά κάθε τρεις εβδομάδες. Τα δοχεία αυτά έχουν μια δεξαμενή στο επάνω μέρος τους, και μια δεξαμενή στο κάτω μέρος τους, στην οποία υπάρχει ένα υγρό συλλογής εντόμων, τα οποία μετά τοποθετούνται σε καθαρή αλκοόλη, ώστε κάποια στιγμή αργότερα να μπορούν να ταξινομηθούν."

Από το 2008 τεκμηριώνουν αυτοί οι επιστήμονες την ετήσια συλλογή των εντόμων, και έχουν διαπιστώσει πως ο συνολικός τους όγκος έχει μειωθεί κατά 67% μέσα σε 10 χρόνια. Η ερευνητική εργασία του τεχνικού πανεπιστημίου του Μονάχου, θεωρείται ως διεθνής αναφορά.

Wolfgang Weisser, Καθηγητής Επίγειας Οικολογίας - TU München (τεχνικό πανεπιστήμιο του Μονάχου): "Συλλέγουμε πάρα πολλά έντομα. Σε αριθμούς, συλλέγουμε περίπου 800.000 έντομα ετησίως, χρησιμοποιούμε δεκάδες χιλιάδες δοχεία συλλογής εντόμων, και έχουμε δύο τεράστιους χώρους ψύξης όπου διατηρούμε τα έντομα που συλλέγουμε. Η εξαφάνιση των φυσικών οικοτόπων και η μαζική χρήση των νεονικοτινοειδών, έχει αποδεκατίσει τον πληθυσμό των εντόμων σε άνευ προηγουμένου βαθμό."

Αν είχαμε πει σε έναν εντομολόγο πριν από 30 χρόνια ότι το 80% της βιομάζας των ευρωπαϊκών ιπτάμενων εντόμων θα χανόταν τις επόμενες 2-3 δεκαετίες, θα μας είχε χαρακτηρίσει τρελούς. Κάτι τέτοιο ήταν αδιανόητο.

- Philos vom Berg -

Αυτό που πραγματικά συμβαίνει παγκοσμίως με τη βιοποικιλότητα είναι, πως πρώτοι εξαφανίζονται οι λεγόμενοι τοπικοί πληθυσμοί. Η απώλεια της βιολογικής ποικιλότητας δεν συμβαίνει ως αποτέλεσμα της ξαφνικής εξαφάνισης ενός είδους από τη μία στιγμή στην άλλη, αλλά ως αποτέλεσμα σταδιακής μείωσης των ατόμων ενός είδους.

Και έτσι, τα λίγα εναπομείναντα άτομα του είδους δεν μπορούν να βρουν πλέον έναν σύντροφο για να πολλαπλασιαστούν, και σε συνδυασμό με κάποια εντελώς τυχαία τοπικά γεγονότα, μπορεί να τους οδηγήσουν στο να πεθάνουν όλα τα άτομα του είδους σε ένα συγκεκριμένο μέρος.

Η μια μελέτη, μετά από μια άλλη μελέτη, για επαλήθευση μιας άλλης μελέτης - και θα μπορούσα να συνεχίσω για πάντα έτσι - δείχνουν πως τα έντομα ελαττώνονται. Τόσο στην ποικιλομορφία τους, όσο και στην ποσότητα τους. Αυτό σημαίνει, πως στη φύση υπάρχουν όλο και λιγότερα από αυτά τα πλάσματα. Λιγότερα έντομα που επικονιάζουν τα άνθη των φυτών, Λιγότερα έντομα που μπορούν να καταναλωθούν ειδικά από τα μικρά πουλιά. Ένας κοκκινολαίμης πρέπει να τρώει περίπου 800 έντομα την ημέρα, ώστε να μπορεί στη συνέχεια να ταΐσει τους απογόνους του.

Lorenzo Furlan, Γεωπόνος Μηχανικός - Επικεφαλής της γεωργικής έρευνας στην περιοχή του Veneto: "Λόγω της καταστροφής της πανίδας των εντόμων, τα πουλιά δεν έχουν πλέον αρκετή τροφή για να φάνε. Και έτσι ο πληθυσμός τους μειώνεται επίσης. Το ίδιο ισχύει και για τις νυχτερίδες και ούτω καθεξής."

Βελγικό Βασιλικό Ινστιτούτο Φυσικών Επιστημών: "Η εξαφάνιση των εντόμων προχωράει οκτώ φορές πιο γρήγορα από αυτή των θηλαστικών, και θεωρείται ως η έκτη και παράλληλα πιο γρήγορη και μαζική εξαφάνιση ειδών στην ιστορία του πλανήτη."

Jérôme Constant, ταξινομιστής - KBIfN (Βελγικό Βασιλικό Ινστιτούτο Φυσικών Επιστημών): "Η ταξινόμηση στοχεύει στην ολοκλήρωση της εγκυκλοπαίδειας της ζωής. Δίνουμε στο κάθε είδος ένα όνομα και μια κατάλληλη περιγραφή, η οποία ανταποκρίνεται στον ορισμό μιας εγκυκλοπαίδειας. Με γοητεύουν όλα αυτά τα διαφορετικά σχήματα των εντόμων, τα οποία δεν μπορείς να εκτιμήσεις με γυμνό μάτι. Όπως πχ. αυτός ο κοριός. Με γυμνό μάτι, μοιάζει με μια λευκή νιφάδα. Όμως κάτω από το μικροσκόπιο, μοιάζει με ένα πολύχρωμο, γεμάτο φως παράθυρο ενός καθεδρικού ναού. Αυτά τα πλάσματα είναι πανέμορφα. Δεν μπορείς να χορτάσεις να τα παρατηρείς."

"Για τους περισσότερους ανθρώπους, τα έντομα είναι σαν πλάσματα από έναν άλλο κόσμο. Στην πραγματικότητα όμως είναι υπέροχα και συναρπαστικά. Τα έντομα είναι ένας κόσμος φανταστικών σχημάτων. Ακόμη και τα σεξουαλικά τους όργανα είναι απίστευτα πολύπλοκα. Έχουν αιχμές, αγκάθια και στρόβιλους προς όλες τις κατευθύνσεις. Κάτι τέτοιο είναι τρελό. Ένας κοινός θνητός τώρα μάλλον θα σκεφτόταν: Είναι καλά ο τύπος; Μιλάει για τα πέη των εντόμων και φαίνεται μάλιστα να το βρίσκει ενδιαφέρον. Έχει θέμα."

"Σε τι θα μπορούσε να μας ωφελήσει αυτό; Αυτή είναι η τυπική ερώτηση όταν πρόκειται για κάποιο έντομο. Η προστασία των λιονταριών φαίνεται να είναι πολύ πιο ευκατανόητη. Κανείς δεν ρωτά, σε τι θα μπορούσε να μας ωφελήσει ένα λιοντάρι. Κάποτε έκανα μια περιήγηση σε έναν βασιλικό κήπο και μια γυναίκα μου έκανε αυτή την ερώτηση για τις άγριες μέλισσες - επάνω σε τι θα μπορούσαν να μας είναι καλές; Της απάντησα: σε τίποτα, ακριβώς όπως κι εσείς. Η κυρία είχε σοκαριστεί λίγο από την απάντησή μου. Όμως όταν πρόσθεσα πως και εγώ δεν είμαι σε κάτι καλός, ηρέμησε ξανά. Γιατί αυτά τα πλάσματα θα πρέπει οπωσδήποτε να μας είναι σε κάτι χρήσιμα, ώστε να επιτρέπεται να ζούνε σε αυτόν τον πλανήτη; Είναι σαν να είμαστε η ανώτατη αρχή, η οποία κρίνει όλες τις υπόλοιπες μορφές ζωής και λέει: Σε τι είσαι ωφέλιμος; Σε τίποτα; Τότε εξαφανίσου από προσώπου γης. Με ποιο δικαίωμα αποφασίζουμε να εξαφανίσουμε όλα αυτά τα πλάσματα; Αυτά τα πλάσματα έχουν ακριβώς το ίδιο δικαίωμα στη ζωή, όπως και εμείς. Κατά τη γνώμη μου, από φιλοσοφικής άποψης κάτι τέτοιο είναι απαράδεκτο."

Κάποια στιγμή, κάποιος αποφάσισε, πως ένας καλός αγρότης θα πρέπει να παράγει όλο και πιο μεγάλες ποσότητες από ένα και μόνο είδος. Κι έτσι - θέλοντας και μη - αυξήθηκαν οι αποδόσεις και ξεκινήσαμε τις μονοκαλλιέργειες. Και από την στιγμή που αποφασίσαμε να ακολουθήσουμε αυτόν τον δρόμο, άρχισαν και τα προβλήματα.

Νότια Ντακότα, ΗΠΑ.

Jonathan Lundgren, Εντομολόγος: "Δείτε αυτό" ...και μας δείχνει μια απέραντη έκταση νεκρών χωραφιών, τα οποία κρατούνται ζωντανά μόνο με τη χρήση χημικών, και προορίζονται για μονοκαλλιέργειες: "τι στο διάολο σκέφτονται; Αυτή είναι μια έρημος. Όλα έχουν πεθάνει, τίποτα δεν ζει πια εδώ. Μόνο άροση και μονοκαλλιέργειες. Αν μπορούμε να το αλλάξουμε αυτό, θα επιβιώσουμε. Αν όχι, τότε θα έχουμε ως ανθρωπότητα ένα τεράστιο πρόβλημα."

"Είμαι εντομολόγος και έχω περάσει ένα πολύ μεγάλο μέρος της ακαδημαϊκής μου ζωής δουλεύοντας με έντομα. Και διευθύνω την Blue Dasher Farm στη Νότια Ντακότα."

Για να μας εξηγήσει τι συμβαίνει στην πειραματική φάρμα του, ο επιστήμονας μας πηγαίνει πρώτα στο γειτονικό χωράφι.

"Έτσι μοιάζει η συμβατική γεωργία και έτσι μοιάζουν τα περισσότερα εδάφη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν υπάρχει τίποτα. Δεν υπάρχει ζωή. Όταν η γη είναι στεγνή, θρυμματίζεται σε σκόνη. Ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούν να αναπτυχθούν τα φυτά εδώ είναι η χημειοθεραπεία. Με λιπάσματα, ζιζανιοκτόνα και εντομοκτόνα."

"Όσο μεγαλύτερα είναι τα δέματα των χωραφιών, τόσο πιο βιομηχανοποιημένα είναι και τα συστήματα που χρησιμοποιούνται. Αυτό σημαίνει όμως αυτόματα, και περισσότερα παράσιτα."

"Οι τεράστιες καλλιεργούμενες εκτάσεις, με μία και την ίδια ποικιλία φυτών, είναι σαν ένα καλά εφοδιασμένο ντουλάπι της κουζίνας, με τροφή για κάποια παράσιτα και ένα φυτώριο για τους απογόνους τους, που εκτείνονται σε εκατοντάδες, χιλιάδες εκτάρια. Όπως οι ασθένειες, έτσι και τα βλαβερά έντομα διαδίδονται πολύ πιο εύκολα όταν έχουν κάτι, με το οποίο τους αρέσει να τρέφονται."

"Δημιουργήσαμε έναν τέλειο βιότοπο για παράσιτα - ένα και το αυτό είδος φυτού σε εκατομμύρια εκτάρια γεωργικής γης. Και όσο προχωράμε και εξαφανίζουμε όλη τη ζωή - με εξαίρεση αυτό το ένα είδος φυτού - τόσο περισσότερο πρέπει να αντικαταστήσουμε τεχνητά αυτό που ρυθμίζει τη ζωή με φυσικό τρόπο. Όλες αυτές οι λειτουργίες - η γονιμότητα του εδάφους, ο έλεγχος των παρασίτων, η καταστολή των ζιζανίων, η διαχείριση των ασθενειών - τα αντικαθιστούμε όλα αυτά με ένα κάνιστρο χημείας. Γιατί είμαστε τόσο έξυπνοι. Έχουμε αποκωδικοποιήσει τη φύση. Αγοράστε, ψεκάστε, τελειώσατε."

Béatrice Robrolle-Mary, μελισσοκόμος - πρόεδρος της ΜΚΟ Land of the Bees: "Σιγά σιγά, δόθηκε από την αγροχημεία στον αγρότη να καταλάβει, πως πρέπει πλέον να χρησιμοποιεί ορισμένες ουσίες σε συγκεκριμένες περιόδους του χρόνου. Κι αυτό του έχει γίνει συνήθεια."

Jonathan Lundgren, εντομολόγος: "Ακριβώς αυτό είναι που παλεύουμε, ενώ αυτό εδώ θέλουμε" ...και μας δείχνει τα χωράφια της δικής του φάρμας: "κάνει λίγο κρύο σήμερα το πρωί, όμως ας δούμε τι πλάσματα θα βρούμε εδώ. Νάτος, ένας όμορφος γαιοσκώληκας. Δείτε τον υπέροχο τύπο. Κοιτάξτε τον. Η ύπαρξη του είναι πολύ σημαντική. Γιατί; Κοιτάξτε τι κάνουν στη γη: Είναι πολύ ινώδες και ευάερη. Το έδαφος αποτελείται κυρίως από περιττώματα εντόμων. Οπότε, τα χρειαζόμαστε εδώ. Έτσι μύριζε η γη όταν ήμουν μικρό παιδί. Η άλλη - απέναντι - είναι σαν πηλός. Νεκρή. Άψυχη. Μπορείτε να δείτε τη διαφορά. Πόσο πιο πλούσια είναι αυτή η γη εδώ. Ποιος θα πίστευε ότι η γη θα μπορούσε να είναι τόσο ενδιαφέρουσα; Εγώ πάντως όχι. Πήγαινε πάλι πίσω" ...και τοποθετεί τον γαιοσκώληκα πάλι στη θέση του. "Πίσω στη δουλειά!..."

Όρεγκον, ΗΠΑ.

Ο Scott Black ηγείται της μεγαλύτερης ΜΚΟ για την προστασία των εντόμων της Αμερικής.

Scott Black, Περιβαλλοντολόγος - Xerces Society: "Αυτός είναι ένας βομβίνος. Από μικρό παιδί ερωτεύτηκα τα έντομα, επειδή κοντά στο σπίτι μας υπήρχε ένα μικρό φυσικό καταφύγιο. Εκεί έπιανα το βράδυ πυγολαμπίδες και την ημέρα πεταλούδες. Με γοήτευαν. Τι κάνουν αυτά τα ζώα για τη φύση; Για ποιο λόγο βρίσκονται εδώ; Και έτσι έγινα περιβαλλοντολόγος."

Jean-Marc Bonmatin, Ερευνητής στο CNRS - ειδικός στις επιδράσεις των φυτοφαρμάκων στα έντομα: "Πρέπει να καταλάβουμε ένα πράγμα: η ζωή στη γη ενσαρκώνεται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό από τα έντομα. Αυτά καθορίζουν αυτή τη ζωή στον πλανήτη μας."

Scott Black, Περιβαλλοντολόγος - Xerces Society: "Αυτό θα πρέπει να είναι μια κλήση αφύπνισης για όλους εμάς τους ανθρώπους. Επειδή, αυτά τα ζωάκια εκτελούν για εμάς μια πολύ μεγάλη και σοβαρή υπηρεσία. Κι αυτό, ακούραστα μέρα με τη μέρα."

Jean-Marc Bonmatin, Ερευνητής στο CNRS - ειδικός στις επιδράσεις των φυτοφαρμάκων στα έντομα: "Οι περισσότεροι από εμάς πιστεύουμε, πως όλα αυτά τα μικρά έντομα θα έπρεπε να εξαλειφθούν. Αυτό όμως είναι λάθος. Επειδή επωφελούμαστε από τα περισσότερα ασπόνδυλα που ζουν στο έδαφος ή επικονιάζουν τα φυτά. Και όλα αυτά δωρεάν, χωρίς να μας στείλουν κανέναν λογαριασμό για τις υπηρεσίες τους. Και το κάνουν αυτό εδώ και εκατομμύρια χρόνια."

"Χωρίς τους επικονιαστές, θα έπρεπε να ξεχάσουμε ένα πολύ μεγάλο μέρος από τα ήδη της διατροφής μας. Όλοι οι επικονιαστές είναι σημαντικοί: οι πεταλούδες, οι μέλισσες - άγριες και ήμερες, οι αιωρόμυγες, ακόμη και οι σφήκες. Λόγω των διαφορετικών χαρακτηριστικών τους, το κάθε είδος έχει τις δικές του τεχνικές επικονίασης και προτιμούν το ένα ή το άλλο είδος των άνθεων."

Barbara Berardi, Ειδικός στα φυτοφάρμακα - ΜΚΟ Pollinis: "Οι επικονιαστές είναι υπεύθυνοι για την αναπαραγωγή του 84% όλων των καλλιεργούμενων φυτών. Η οικονομική αξία αυτής της επικονίασης είναι τεράστια: σύμφωνα με το Συμβούλιο Βιοποικιλότητας IPBES, η αξία αυτή είναι μεγαλύτερη των 580 δισεκατομμυρίων Ευρώ ετησίως."

Scott Black, Περιβαλλοντολόγος - Xerces Society: "Θέλετε καθαρά ποτάμια; Λοιπόν, τα περισσότερα ασπόνδυλα λειτουργούν και ως φίλτρα που καθαρίζουν το νερό."

Jérôme Constant, ταξινομιστής - KBIfN (Βελγικό Βασιλικό Ινστιτούτο Φυσικών Επιστημών): "Τα έντομα παίζουν καθοριστικό ρόλο στην κομποστίαση των φυτών και στην αποσύνθεση των ζώων."

Scott Black, Περιβαλλοντολόγος - Xerces Society: "Τα φυτά και τα έντομα συνθέτουν τον ιστό αυτού του πλανήτη."

Ένας ιδιαίτερα παρεξηγημένος πάροχος υπηρεσιών είναι ο σκαθάρι της κοπριάς. Με αυτόν τον τρόπο, αυτό το μικρό πλάσμα καθαρίζει τους χώρους από τα περιττώματα των ζώων. Σχηματίζει από αυτά μεγάλες μπίλιες, τις οποίες χρησιμοποιεί ως τροφή ή για να φτιάξει τη φωλιά του. Κι όλο αυτό, είναι ένα έργο ανεκτίμητης αξίας.

Jérôme Constant, ταξινομιστής - KBIfN (Βελγικό Βασιλικό Ινστιτούτο Φυσικών Επιστημών): "Όταν τα ευρωπαϊκά ζώα φάρμας - όπως οι αγελάδες και τα πρόβατα - ήρθαν πχ για πρώτη φορά στην Αυστραλία, τα τοπικά σκαθάρια της κοπριάς ήταν προσαρμοσμένα στα κόπρανα των ιθαγενών ζωικών ειδών. Των κοάλα, των καγκουρό και άλλων μαρσιποφόρων, όχι όμως στην κοπριά της αγελάδας ή του προβάτου. Πολύ σύντομα το έδαφος άρχισε να καλύπτεται από τα περιττώματα αυτών των ζώων και έπρεπε να εισαχθούν σκαθάρια κοπριάς από τη Βόρεια Αφρική και τη Νότια Ευρώπη, ώστε να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα. Ένα πρόβλημα που οι άνθρωποι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν από μόνοι τους."

Jean-Marc Bonmatin, Ερευνητής στο CNRS - ειδικός στις επιδράσεις των φυτοφαρμάκων στα έντομα: "Εάν τα έντομα πεθάνουν, ο κάτω όροφος της φτιαγμένης από τραπουλόχαρτα ύπαρξης μας, θα καταρρεύσει. Και εμείς οι άνθρωποι - επειδή είμαστε τα σούπερ αρπακτικά αυτού του πλανήτη - βρισκόμαστε στην κορυφή της πυραμίδας αυτών των τραπουλόχαρτων."

Jérôme Constant, ταξινομιστής - KBIfN (Βελγικό Βασιλικό Ινστιτούτο Φυσικών Επιστημών): "Οδεύουμε κατευθείαν προς μια καταστροφή. Πολλοί από εμάς που εργαζόμαστε σε αυτόν τον τομέα, είμαστε πλέον πεπεισμένοι, πως χρειαζόμαστε μια διαφορετική μορφή γεωργίας, και μάλιστα πολύ σύντομα."

Κοιλάδα του Πάδου - Plaine du PÔ, Ιταλία.

Σε μια από τις πιο παραγωγικές αγροτικές περιοχές της Ιταλίας, αυτή της κοιλάδας του Πάδου, ένας θαρραλέος γεωπόνος μηχανικός εφάρμοσε πριν από σχεδόν 40 χρόνια μια ριζικά απλή λύση:

Lorenzo Furlan, Γεωπόνος Μηχανικός - Επικεφαλής της γεωργικής έρευνας στην περιοχή του Veneto: "Αυτά τα αγροτεμάχια παρακολουθούνται σε σταθερή βάση από το 1984. Και από το 1986, δεν χρησιμοποιούνται πλέον σε αυτά εντομοκτόνα."

"Η περιπέτειά μας ξεκίνησε πριν από πολλά χρόνια, αρχές της δεκαετίας του '80. Πηγαίναμε σε φάρμες για να αξιολογήσουμε τα οφέλη αυτών των προϊόντων, τα οποία διαφημίζονταν και προωθούνταν ως υπέροχες εφευρέσεις εκείνης της εποχής (αναφερόμενος στα προϊόντα της αγροχημείας). Χωρίσαμε τα χωράφια σε οικόπεδα - Εναλλάξ, ένα οικόπεδο ελέγχου χωρίς καμία επεξεργασία και ένα οικόπεδο με την τυπική χημική επεξεργασία. Τα επεξεργασμένα και μη επεξεργασμένα οικόπεδα εναλλάσσονταν, σε μεγάλη κλίμακα. Στη συνέχεια ελέγξαμε τι ζημιά υπήρξε στα φυτά, και αν η απόδοση των μη επεξεργασμένων αγροτεμαχίων ήταν χαμηλότερη από αυτή των επεξεργασμένων."

"Και το ένα τεστ μετά το άλλο έδειχνε το ίδιο: πως στα μη επεξεργασμένα οικόπεδα, αναπτύσσονταν περισσότερα στάχυα καλαμποκιού. Τα πιο όμορφα καλαμπόκια - τέλεια, ωραία και γεμάτα. Τα φυτά παρήγαγαν υπέροχους καρπούς. Οι μη στοιβαγμένοι σπόροι αναπτύσσονταν καλύτερα. Επειδή - λέγαμε - ήταν γυμνοί (από άποψη χημικής επεξεργασίας) και μπορούσαν να αναπτυχθούν ελεύθερα και ανεμπόδιστα."

Ταυτόχρονα, ο Lorenzo Furlan ανέπτυξε ένα σύστημα, με το οποίο μπορεί να εκτιμηθεί ο κίνδυνος των παρασίτων. Για το σκοπό αυτό, θάβονται στο έδαφος πριν από τη σπορά κάποιες παγίδες.

Lorenzo Furlan, Γεωπόνος Μηχανικός - Επικεφαλής της γεωργικής έρευνας στην περιοχή του Veneto: "Τις παγίδες, τις χρησιμοποιούμε για να πιάσουμε προνύμφες. Μετά από 10 ημέρες, βγάζουμε τις παγίδες από το έδαφος. Τις ανοίγουμε και ελέγχουμε τη φυτική μάζα - μερικές φορές υπάρχουν προνύμφες σκαθαριών μέσα σε αυτές. Τα σκαθάρια αυτά ανήκουν στο είδος Agriotes sordidus. Ανάλογα με τον αριθμό τους, μπορούμε να αποφασίσουμε αν έχει ξεπεραστεί το όριο κινδύνου ή όχι. Στο 99% των αγροτεμαχίων που έχουμε παρακολουθήσει και σπείρει για δεκαετίες, η χρήση Νεονικοτινοειδών ή άλλων εντομοκτόνων έχει αποδειχθεί περιττή. Βασικά, μέχρι σήμερα δεν χρειαστήκαμε ποτέ εντομοκτόνα. Τελεία και παύλα."

Το ίδιο έγινε και στον Καναδά με τα χωράφια της σόγιας. Και εκεί κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως τα εντομοκτόνα ήταν αχρείαστα στο 95% των περιπτώσεων, επειδή τα παράσιτα που θα έπρεπε να καταπολεμήσουν, δεν υπήρχαν στα εδάφη.

Lorenzo Furlan, Γεωπόνος Μηχανικός - Επικεφαλής της γεωργικής έρευνας στην περιοχή του Veneto: "Είναι απαράδεκτη η επεξεργασία ολόκληρης της καλλιεργήσιμης έκτασης, λόγω ενός κινδύνου κάτω του 1%. Με σοβαρές περιβαλλοντικές συνέπειες και κόστος, κανένα όφελος για τον αγρότη ή την κοινότητα λόγω της επεξεργασίας αυτής."

Scott Black, Περιβαλλοντολόγος - Xerces Society: "Το πρόβλημα με τα φυτοφάρμακα είναι, πως οδηγούν τους αγρότες σε ασκεψία. Επειδή με την χρήση τους, δεν χρειάζεται πλέον να κάνουν σκέψεις γύρω τα παράσιτα που - ίσως - σέρνονται εδώ κι εκεί στα χωράφια τους. Επειδή, αυτές οι χημικές ουσίες σκοτώνουν κυριολεκτικά τα πάντα."

Θα μπορούσε κανείς να πει, πως τα Νεονικοτινοειδή προορίζονται περισσότερο για την ηρεμία της συνείδησης των αγροτών, παρά για την καταπολέμηση των παρασίτων.

Lorenzo Furlan, Γεωπόνος Μηχανικός - Επικεφαλής της γεωργικής έρευνας στην περιοχή του Veneto: "Για τους περισσότερους αγρότες, τα εντομοκτόνα είναι απλά μια εξασφάλιση - το καλαμπόκι θα τους φέρει χρήματα, επειδή ότι και να γίνει, τα φυτά θα αναπτυχθούν με ασφάλεια."

Scott Black, Περιβαλλοντολόγος - Xerces Society: "Στη γεωργία, μιλάμε για προφύλαξη. Χρησιμοποιείτε το υλικό για να αποτρέψετε "τυχόν" προβλήματα που θα "μπορούσαν" να προκύψουν."

Φανταστείτε ότι έχετε ένα μωρό, και ο γιατρός σας λέει, πως μόλις γεννηθεί το παιδί, θα του χορηγηθεί προφυλακτική αντιβίωση. Για να είστε σίγουροι πως δεν θα μολυνθεί. Και πως αυτό το κάνουμε για το υπόλοιπο της ζωής του, ώστε να προστατεύεται το παιδί και να μην παθαίνει βακτηριακές λοιμώξεις. Αν ήσασταν εσείς ο γονέας, θα λέγατε πως ο γιατρός αυτός είναι τρελός. Ακριβώς αυτό όμως κάνουν οι γεωπόνοι με τα χωράφια.

Wolfgang Weisser, Καθηγητής Επίγειας Οικολογίας - TU München (τεχνικό πανεπιστήμιο του Μονάχου): "Τα αντιβιοτικά δεν πρέπει να συνταγογραφούνται αδιακρίτως γιατί τα βακτήρια θα μπορούσαν να γίνουν ανθεκτικά. Όμως ακριβώς αυτό γίνεται στη γεωργία."

Lorenzo Furlan, Γεωπόνος Μηχανικός - Επικεφαλής της γεωργικής έρευνας στην περιοχή του Veneto: "Όλα ξεκίνησαν εντελώς αυθόρμητα. Σκέφτηκα, πως οι αγρότες θέλετε ασφάλεια, θα σας την δώσω εγώ. Με την προϋπόθεση, πως δεν θα χρησιμοποιείτε φυτοφάρμακα. Και έτσι άρχισα να στοιχηματίζω μαζί τους. Έβαλα πριν τη σπορά 300.000 με 400.000 λιρέτες στο τραπέζι, και είπα στους αγρότες: εάν κάνετε ζημιά, μπορείτε να κρατήσετε τα χρήματα αυτά. Αν όχι, θα μου τα δώσετε πίσω και θα με καλέσετε για φαγητό. Έχω κάνει αυτά τα στοιχήματα στις περισσότερες φάρμες - και πάντα κέρδιζα. Όχι επειδή είμαι απίστευτα έξυπνος, αλλά επειδή ο κίνδυνος να συμβεί κάτι ήταν πολύ χαμηλός. Οι πιθανότητες να κερδίσω ήταν 9 αν όχι 9,8 στα 10."

"Και μετά, προσπάθησα να μετατρέψω αυτή τη λύση με τα στοιχήματα, σε λύση για όλους τους αγρότες."

Ο γεωπόνος μηχανικός ίδρυσε με κάποιους επενδυτές το 2018 ένα αμοιβαίο κεφάλαιο - με σχεδόν 500.000 στρέμματα γεωργικής γης. Αυτή η συμβατική γεωργική επιχείρηση που θα σας παρουσιάσω, ήταν από τις πρώτες που εντάχθηκαν. Για περισσότερα από 35 χρόνια, δεν έχει χρησιμοποιηθεί κανένα εντομοκτόνο στα 600 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης για καλαμπόκι. Αυτό εξοικονομεί πολλά χρήματα στον αγρότη. Στην κοιλάδα του Πάδου, η χημική επεξεργασία κοστίζει κάτι λιγότερο από 5 Ευρώ ανά στρέμμα - και απευθύνεται στον αγρότη: εάν είστε καλός στα μαθηματικά (5x600), θα δείτε πως εξοικονομείτε 3.000 Ευρώ - μόνο από την χημική επεξεργασία που δεν κάνετε πια στο καλαμπόκι - κι αυτά, μέσα σε έναν χρόνο. Αν το πολλαπλασιάσετε τώρα επί 35 χρόνια, έχετε ήδη εξοικονομήσει 105.000 Ευρώ όλη αυτή την περίοδο μέχρι σήμερα.

Αντικατέστησαν τα εντομοκτόνα με μια καλή διαχείριση, και επανέφεραν τη ζωή στα εδάφη τους. Κι έτσι έχουν καταλάβει, πως δεν χρειάζονται τα χημικά της αγροχημείας. Για αυτούς τους άνδρες και τις γυναίκες, αυτή η επιλογή δεν ήταν μόνο μια ιδεολογική απόφαση, αλλά και οικονομικά μια καλή επιχειρηματική απόφαση.

Lorenzo Furlan, Γεωπόνος Μηχανικός - Επικεφαλής της γεωργικής έρευνας στην περιοχή του Veneto: "Και όποιος θέλει, με μια εισφορά 3 Ευρώ ανά στρέμμα, έναντι σχεδόν 5 Ευρώ για την χημική επεξεργασία, ο αγρότης προστατεύεται από κάθε ζημιά. Από τη σπορά μέχρι την εμφάνιση των πρώτων 8 φύλλων καλαμποκιού. Ό,τι καθιστά αναγκαία μια νέα σπορά ή θα μπορούσε να μειώσει την απόδοση, καλύπτεται από το ταμείο μας."

Το ταμείο δεν κατέγραψε ποτέ ζημιές, και η Αγροτική επιχείρηση καλλιεργεί ακόμη και τα ζαχαρότευτλα της χωρίς νεονικοτινοειδή για πάνω από 20 χρόνια.

Όμως, τότε γιατί πωλούνται όλα αυτά τα χημικά; Γιατί τα χρησιμοποιούν τόσο πολύ οι αγρότες; Λόγω προσωπικών σχέσεων!

Η χημική βιομηχανία έχει σε κάθε περιοχή έναν εκπρόσωπο, έναν πωλητή σε κάθε αγροτική κοινότητα. Η συντριπτική πλειοψηφία των συμβούλων που έρχονται στα αγροκτήματα, το κάνουν επειδή έχουν να πουλήσουν κάτι. Αυτοί οι τύποι, βρίσκονται σε συνεταιρισμούς ή είναι σύμβουλοι φυτοπροστασίας. Και οι άνθρωποι της κοινότητας, τους εμπιστεύονται - επειδή πολλές φορές, από παιδιά μεγάλωσαν μαζί.

Έχουν κάνει στους αγρότες πλύση εγκεφάλου, πως η καλλιέργεια χωρίς χημικά-συνθετικά σκευάσματα είναι μια ουτοπία. Και όσο περισσότερο αγοράζουν, τόσο περισσότερο χρησιμοποιούν. Ποιος όμως ωφελείται από αυτόν τον εθισμό; Πάντως όχι οι εξαρτημένοι. Αυτοί είναι οι αγρότες. Αλλά οι τύποι που πουλάνε αυτά τα "ναρκωτικά" στους εξαρτημένους αγρότες.

Οικονομικά επιχειρηματικά ισχυροί κατασκευαστές όπως η Bayer, η Syngenta ή η BASF έχουν την απαραίτητη επιχειρηματική δύναμη για να πουλήσουν τα προϊόντα τους. Ότι και να γίνει, θα καταφέρουν να ξεφορτωθούν τα προϊόντα τους στους αγρότες. Όχι επειδή είναι απαραίτητα ή χρήσιμα, αλλά επειδή απλά θέλουν να τα πουλήσουν.

Οι εταιρείες κολοσσοί που παράγουν τα νεονικοτινοειδή, έχουν την υποχρέωση προς τους μετόχους τους να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη. Είτε πρόκειται για μετόχους μεγάλα οικογενειακά ιδρύματα που έχουν επενδύσει τεράστια κεφάλαια σε μετοχές, είτε πρόκειται για συνταξιοδοτικά ταμεία, τα οποία βασίζονται επάνω σε αυτό το κέρδος. Κι έτσι οι επενδυτές τους, ασκούν πίεση στους κολοσσούς αυτούς. Και οι κολοσσοί, θα πρέπει κάποια στιγμή να πληρώσουν σε όλους αυτούς τα μερίσματα κέρδους. Επομένως, πρέπει να συνεχίσουν να πουλάνε με κάθε τρόπο τα νεονικοτινοειδή.

Και μην ξεχνάμε, είναι επίσης και μια αγορά συνταξολογικών ομολόγων. Με απόλυτη σίγουρα μπορείς να χρεώσεις τουλάχιστον 5 Ευρώ ανά ένα στρέμμα, επειδή ο καθένας αντιμετωπίζει τα χωράφια του προληπτικά. Ένα πολύ καλό business, με το οποίο ως αγρότης μπορείτε να λάβετε προφυλάξεις. Τα κέρδη από τη μια χρονιά στην επόμενη δεν περνούν απαρατήρητα.

Carsten Brühl, Οικοτοξικολόγος - Πανεπιστήμιο του Landau: "Είναι ένα απλό σύστημα, το οποίο όμως έχει καθιερωθεί εδώ και πολύ καιρό, και το οποίο είναι πλέον τόσο περίπλοκο, που κανείς δεν θέλει να αλλάξει κάτι επάνω σε αυτό - επειδή όλοι κερδίζουν καλά. Άρα, και ο γεωργός κερδίζει καλά."

Το αγροτοβιομηχανικό σύστημα είναι μια κληρονομιά του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Τα εργοστάσια και οι ουσίες που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή όπλων, χρησιμοποιήθηκαν σταδιακά για την παραγωγή λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.

Το 1945 ο πόλεμος τελείωσε και πλέον υπήρχαν τεράστια αποθέματα νιτρωδών και φωσφορικών αλάτων. Έτσι, άρχισαν να τα χρησιμοποιούν όλα αυτά, επειδή κανείς δεν ήξερε πού να τα βάλει. Δεδομένου ότι ο ταλαιπωρημένος από τον πόλεμο πληθυσμός χρειαζόταν κάτι για φαγητό - και μάλιστα γρήγορα - το όλο θέμα εξελίχθηκε σε μια νέα βάση: στα θεμέλια της σύγχρονης γεωργίας.

Οι χημικοί είχαν αναπτύξει πολεμικά αέρια, αέρια νευρικού πολέμου, τα οποία είχαν πλέον προσαρμόσει για την καταπολέμηση των παρασίτων - δηλαδή των εντόμων.

Carsten Brühl, Οικοτοξικολόγος - Πανεπιστήμιο του Landau: "Με την ανάπτυξη της χημικής βιομηχανίας στο σύνολό της - ανεξάρτητα από τον πόλεμο - αναπτύχθηκε και η οργανική χημεία. Και από αυτές, αναπτύχθηκε επίσης και η αγροχημεία, επειδή ήταν πλέον δυνατή η σύνθεση και η παραγωγή τέτοιων μορίων σε μεγάλη κλίμακα."

Από το βίντεο ενημέρωσης του αμερικανικού στρατού: "Όλα ξεκίνησαν στον πόλεμο, με την ανάπτυξη του DDT. Κορυφαίοι επιστήμονες από διάσημα πανεπιστήμια, βιομηχανία και κυβέρνηση, συνεργάστηκαν για να δημιουργήσουν ένα νέο δραστικό συστατικό - με μεγάλη επιτυχία."

Το διχλωροδιφαινυλοτριχλωροαιθάνιο (DichloroDiphenylTrichloroethane) - ή εν συντομία DDT - διαφημίζονταν ως μια θαυματουργή ουσία ενάντια στα έντομα.

Από το ίδιο βίντεο: "Το DDT απολυμαίνει ακόμη και τα ποτάμια. Τόνοι DDT χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση μιας ασθένειας που επηρεάζει κυρίως τους νέους. Για άλλη μια φορά, ο πόλεμος σώζει ζωές μέσω των ανακαλύψεων του."

Στα χωράφια, το DDT χρησιμοποιούνταν σε κάθε φυτό που μπορεί κανείς να φανταστεί. Στο σπίτι, χρησιμοποιούνταν για την καταπολέμηση των κατσαρίδων. Χρησιμοποιούνταν για ότι μπορείτε να φανταστείτε, και παντού.

Η συνέχεια του βίντεο: "Εύκολο στη χρήση του, χάρη σε μια νέα συσκευή ψεκασμού. Απλώς πιέστε το μια φορά - όπως φαίνεται εδώ - και βγαίνει μια δόση συμπυκνωμένου θανάτου."

Αυτό είναι επίσης ένα ωραίο παράδειγμα με το DDT: Ενώ την περίοδο εκείνη απονεμήθηκε ένα βραβείο Νόμπελ σε κάποιον κ. Müller για την ανακάλυψη του DDT, 30 χρόνια αργότερα υπήρξε μια παγκόσμια απαγόρευση για ακριβώς την ίδια ουσία.

Μέσω της μαζικής χρήσης του DDT, τα κουνούπια που μετέδιδαν τα παθογόνα της ελονοσίας στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ μπορούσαν επιτέλους να εξαλειφθούν. Ορισμένοι υποστηρικτές του DDT μάλιστα, το έτρωγαν ακόμη για να δείξουν πως είναι αβλαβές και να πείσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες να το χρησιμοποιήσουν. Όμως οι επιστήμονες ανακάλυψαν πολύ γρήγορα, εντελώς απροσδόκητες παρενέργειες.

Κάποια είδη εξαφανίστηκαν εντελώς. Ο πετρίτης, πού ήταν την περίοδο εκείνη ιθαγενής στην Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ, εξαφανίστηκε λόγω του DDT. Και κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί, πως θα μπορούσε να είναι τόσο προβληματικό, αν οι άνθρωποι εκτίθενται συνεχώς σε αυτή την ουσία.

Στη δεκαετία του 1970, το DDT αναγνωρίστηκε διεθνώς ως καρκινογόνο και τοξικό για την αναπαραγωγή, και απαγορεύτηκε σε πολλές χώρες. Όμως η βιομηχανία αναζητά ήδη νέα χημικά μόρια, και η ιστορία επαναλαμβάνεται και πάλι από την αρχή, μόνο - αυτή τη φορά - με άλλον συγγραφέα.

- Philos vom Berg -

Όσο περνούσε λοιπόν ο καιρός, κάποιοι χημικοί είπαν, ας προσπαθήσουμε να αναπτύξουμε ακόμη καλύτερα φυτοφάρμακα. Κι έτσι η αγροχημεία άρχισε την έρευνα και εφηύρε τα νεονικοτινοειδή.

Shinzo Kagabu, Δημιουργός των νεονικοτινοειδών - Πρώην χημικός της Bayer Cropscience: "Σήμερα δεν πεθαίνει κανείς λόγω του ψεκασμού εντομοκτόνων. Προτιμώ να σκέφτομαι πρώτα τους ανθρώπους και μετά τα έντομα. Αυτές οι ουσίες είναι πολύ αποτελεσματικές κατά των εντόμων, όμως η τοξικότητά τους για τα είδη θηλαστικών είναι χαμηλή. Επειδή δρουν πολύ στοχευμένα."

"Αυτό το προϊόν φαινόταν από την αρχή πως θα είναι ένα θαυματουργό φυτοφάρμακο - ούτε πολύ ισχυρό, όμως ούτε και πολύ αδύναμο. Ένα τέλεια ισορροπημένο φυτοφάρμακο, που καταστρέφει αποτελεσματικά τα έντομα, χωρίς όμως να βλάπτει τα θηλαστικά - και επομένως τον άνθρωπο."

Jean-Marc Bonmatin, Ερευνητής στο CNRS - ειδικός στις επιδράσεις των φυτοφαρμάκων στα έντομα: "Είναι το κερασάκι στην τούρτα της έρευνας γύρω από τα εντομοκτόνα. Οι κατασκευαστές κατάφεραν να συνθέσουν εξαιρετικά τοξικά μόρια. Τα νεονικοτινοειδή είναι για τις μέλισσες 7.000 έως 8.000 φορές πιο τοξικά από το DDT, το οποίο απαγορεύτηκε τη δεκαετία του 1970. Αυτός ο Ιάπωνας ερευνητής βραβεύτηκε για αυτή την καινοτομία επειδή ήταν κάτι εντελώς νέο και εξαιρετικά αποτελεσματικό."

Μήπως βλέπουμε και πάλι την ίδια "ταινία", μόνο αυτή τη φορά με διαφορετικούς ήρωες, τόπο και χρόνο;

Τα Νεονικοτινοειδή επιβιώνουν αρχικά σε όλες τις δοκιμές έγκρισης, επειδή αυτές οι δοκιμές δεν σχεδιάστηκαν για να ανιχνεύουν χρόνια τοξικότητα σε χαμηλές δόσεις. Πραγματοποιήθηκαν κυρίως σε ρυθμούς, οι οποίοι δεν ανταποκρίνονταν στα νέα εντομοκτόνα.

Ingrandes, Γαλλία.

Και έτσι τα Νεονικοτινοειδή ήρθαν στην ευρωπαϊκή αγορά στα μέσα της δεκαετίας του '90, και αρχικά χρησιμοποιήθηκαν κυρίως σε καλλιέργειες ηλίανθων, τις οποίες όμως προτιμούν να επισκέπτονται και οι μέλισσες.

Béatrice Robrolle-Mary, Πρόεδρος της ΜΚΟ Land of the Bees: "Μεγάλωσα με τις μέλισσες. Ο πατέρας μου, η μητέρα μου, καθώς και οι γονείς και οι παππούδες τους ήταν μελισσοκόμοι. Πρόκειται για γόνο που θα εκκολαφτεί σύντομα (Δείχνοντας μας ένα από τα μελίσσια της). Ένας λεγόμενος επικαλυμμένος γόνος από τον οποίο σύντομα θα προκύψουν νέες μέλισσες. Χρειάζονται 21 ημέρες, μέχρι να γεννηθεί μια μέλισσα. Το προσδόκιμο της ζωής τους είναι από 4 έως 6 εβδομάδες. Γύρη συλλέγει μόνο στο τελευταίο μέρος της ζωής της. Το υπόλοιπο της ύπαρξής της, το περνάει ως εργάτρια στην κυψέλη ή ως φύλακας στην είσοδό της."

"Από το 1995 και μετά, όλοι οι Γάλλοι μελισσοκόμοι που βρίσκονταν σε άμεση γειτνίαση με αγροτικές περιοχές παρατηρούσαν το ίδιο φαινόμενο: νεκρές μέλισσες στην είσοδο των κυψελών, και μείωση του πληθυσμού των συλλεκτών γύρης κατά την καλοκαιρινή ανθοφορία. Εγώ προσωπικά, περπάτησα πάνω από ένα χαλί με νεκρές μέλισσες μπροστά από τα μελίσσια μας. Καθώς περπατούσα, αυτά έσκαγαν κάτω από τα πόδια μου. Αν τα μελίσσια μας ζύγιζαν επίσης 400 κιλά - όσο μια αγελάδα στο βοσκότοπο - ίσως να μας είχαν πάρει πιο σοβαρά."

"Εμείς ήμασταν τα θύματα. Κι όμως, έπρεπε εμείς να προσκομίσουμε τα στοιχεία. Κι έτσι, απευθυνθήκαμε στην επιστήμη."

Jonathan Lundgren, Εντομολόγος: "Ας δούμε πώς θα συμπεριφερθούν οι μέλισσες και αν πεινάνε αυτή τη στιγμή που θα σας δείξω κάτι: Παίρνω μια μικροσκοπική ποσότητα του νεονικοτινοειδούς κλοθειανιδίνης με τη μύτη μιας μικρής καρφίτσας και την προσθέτω σε αυτή τη μικρή σταγόνα μελιού. Η ποσότητα που μόλις έχω πάρει, είναι περίπου ένα δισεκατομμυριοστό - περίπου το ίδιο με μια σταγόνα νερού σε μια ολυμπιακή πισίνα - για να σας δώσω απλά μια ιδέα της κλίμακας. Σε περίπτωση δηλητηρίασης από Νεονικοτινοειδή, το έντομο αρχίζει να συσπάται ανώμαλα. Η γλώσσα του βγαίνει από έξω. Τα πόδια και όλοι οι μύες του σώματος του γίνονται τόσο άκαμπτοι, που τα ζώα δεν μπορούν πλέον να κινηθούν. Όλα τα νεύρα τεντώνονται ταυτόχρονα και τελικά τα ζώα πεθαίνουν από την εξάντληση."

Jean-Marc Bonmatin, Ερευνητής στο CNRS - ειδικός στις επιδράσεις των φυτοφαρμάκων στα έντομα: "Η μέλισσα, που έχει πάρει λίγο από το δηλητήριο, δεν κινείται πια. Τα φτερά της στέκονται κατακόρυφα προς τα πάνω, γεγονός που υποδηλώνει τετασία των μυών πτήσης. Για εμένα, φαίνεται σαν γενικευμένος σπασμός."

Ως απάντηση στα παράπονα των μελισσοκόμων, οι εταιρείες άλλαξαν τον τρόπο επεξεργασίας των σπόρων, ώστε να περιορίσουν την εξάπλωση των Νεονικοτινοειδών. Όμως οι επιστήμονες, συνέχισαν να παρατηρούν ένα πολύ υψηλό ποσοστό θνησιμότητας στις μέλισσες.

Το πιο ύπουλο είναι, πως τα Νεονικοτινοειδή δεν σκοτώνουν όλες τις μέλισσες, αλλά καταστρέφουν τις γνωστικές τους ικανότητες.

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν επίσης, πως αυτές οι ουσίες προκαλούν τα λεγόμενα υποθανατηφόρα αποτελέσματα. Αυτό σημαίνει, πως οι μέλισσες πεθαίνουν σιγά σιγά. Δεν μπορούν να βρουν το δρόμο για να επιστρέψουν πίσω, όπως και δεν μπορούν πλέον να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία τους. Ξεχνούν ξαφνικά τι κάνουν στην πραγματικότητα οι μέλισσες. Είναι σαν να έχουν Αλτσχάιμερ. Για παράδειγμα, προσπαθούν να συλλέξουν νέκταρ από έναν αποξηραμένο ηλίανθο. Τρίβουν τις κεραίες τους, την κοιλιά τους. Έχουν σπασμούς και συσπάσεις. Μπορείτε να παρακολουθήσετε καθώς μαζεύουν πόλους, να πέφτουν ξαφνικά πάνω σε ένα φύλλο ηλίανθου και μετά στο έδαφος - όπου αργά αργά πεθαίνουν.

CNRS D´ Orleans, Γαλλία (Centre de Biophysique Moléculaire).

Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, η μέλισσα έγινε αντικείμενο μιας επιστημονικής διαμάχης μεταξύ της αγροχημείας και των ανεξάρτητων ερευνητών. Στη Γαλλία, οι μελέτες του Jean-Marc ήταν οι πρώτες που απέδειξαν τις τοξικές επιδράσεις των νεονικοτινοειδών στους επικονιαστές.

Jean-Marc Bonmatin, Ερευνητής στο CNRS - ειδικός στις επιδράσεις των φυτοφαρμάκων στα έντομα: "Η αντίδραση των κατασκευαστών φυτοπροστατευτικών προϊόντων ήταν, πως αυτό είναι αδύνατο. Πως κάνουμε λάθος. Ζήτησαν να δουν τα αποτελέσματα στο εργαστήριό μας - το οποίο καλόπιστα είχα αποδεχτεί. Παραδόξως όμως, δεν είχαν έρθει για να μάθουν περισσότερα, αλλά για να βρουν το σφάλμα που θα μπορούσε να έχει οδηγήσει στα αποτελέσματά μας, ώστε να το καλύψουν."

"Η μαγική λέξη ήταν η πολυπαραγοντικότητα. Βρήκαν πολλές δικαιολογίες για να ισχυριστούν - όπως όχι, δεν έφταιγαν τα φυτοφάρμακα, αλλά τα αποτελέσματα των μελετών μας οφειλόταν σε πολλούς διαφορετικούς παράγοντες."

Wolfgang Weisser, Καθηγητής Επίγειας Οικολογίας - TU München (τεχνικό πανεπιστήμιο του Μονάχου): "Στην περίπτωση των εντόμων υπάρχουν πολλοί παράγοντες, τους οποίους θα μπορούσε να επικαλεστεί κανείς από πλευράς της αγροχημείας: κλιματική αλλαγή, αστικοποίηση, απώλεια οικοτόπων, φωτορύπανση. Ακριβώς όπως και οι άνθρωποι συζητούν γύρω από την ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων, το φως, τις ανεμογεννήτριες και φυσικά την κλιματική αλλαγή."

Ορισμένες μελέτες ανέφεραν, πως η ευθύνη έγκειται καθαρά στα φυτοφάρμακα. Άλλες όμως, πως μπορεί να υπάρχουν και άλλοι λόγοι, όπως τα ακάρεα βαρρόα (Varroa) - τα οποία βέβαια αναφέρθηκαν ως αιτία παντού στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Καθόλου παράξενο, αφού η αγροχημεία είναι ένας από τους καλύτερους πελάτες διαφημιστικών σποτ στα μέσα αυτά.

Μέρος ενός προπαγανδιστικού βίντεο: "...η βαρρόα, είναι ένα σχετικά νέο παράσιτο που εισέβαλε στις δυτικές κυψέλες των μελισσών στα μέσα του περασμένου αιώνα...!"

Jean-Marc Bonmatin, Ερευνητής στο CNRS - ειδικός στις επιδράσεις των φυτοφαρμάκων στα έντομα: "Τα ακάρεα βαρρόα (Varroa) είναι μια τακτική εκτροπής, για την αποφυγή της πραγματικής ευθύνης. Αυτά τα ακάρεα είναι φυσικά παράσιτα. Όμως υπάρχει ένα είδος - το Varroa destructor - που προέρχεται από την Ασία και έχει μολύνει τις ευρωπαϊκές μας κυψέλες. Όμως τα ακάρεα βαρρόα είναι παράσιτα της δυτικής μας μέλισσας. Τα ακάρεα αυτά μπορεί να φέρουν ένα μέρος της ευθύνης. Σίγουρα όμως, δεν φταίνε για την εξαφάνιση των εντόμων γενικότερα. Και συγκεκριμένα τους επικονιαστές ή τις άγριες μέλισσες, οι οποίες δεν επηρεάζονται καθόλου από αυτό το παράσιτο."

Όμως εάν μια εταιρεία θέλει να υποστηρίξει επιστημονικά τις επικαλύψεις της, θα πρέπει να χρηματοδοτήσει μερικές μελέτες που αποδεικνύουν, πως κάτι άλλο σκοτώνει τις μέλισσες.

Carsten Brühl, Οικοτοξικολόγος - Πανεπιστήμιο του Landau: "Φυσικά, είναι πάντα πολύ εύκολο να πούμε, πως χρειαζόμαστε περισσότερη έρευνα. Και είναι πολύ επικίνδυνο αυτό, επειδή ως επιστήμονας μπορώ φυσικά να πω, πολύ καλή ιδέα - δώστε μου τότε περισσότερα χρήματα, κι εγώ θα κάνω περισσότερη έρευνα."

Η Bayer και η Syngenta είναι πολυλειτουργικές εταιρείες, με πωλήσεις της τάξης διψήφιων δισεκατομμυρίων Ευρώ. Τέτοιου είδους ερευνητικές μελέτες, ως έξοδα δεν είναι τίποτα άλλο, από ένα μικρό λάθος στρογγυλοποίησης στις τριμηνιαίες οικονομικές τους καταστάσεις. Για τους επιστήμονες όμως που θα τα λάβουν, είναι πολλά τα χρήματα αυτά. Κι έτσι θα μπορούσε - και πάλι - να περάσει από το μυαλό μου, πως θα είχαμε ξαφνικά "αγορασμένες" μελέτες, οι οποίες θα προσπαθήσουν να αντικρούσουν τις πραγματικά επιστημονικές. Και κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να οδηγήσει ολόκληρη την επιστημονική βιβλιογραφία σε μια επικίνδυνη στροφή με άγνωστο προορισμό.

Και τελευταία, όλο και περισσότερα δημοσιεύματα υποστηρίζουν, πως τα ακάρεα Βαρρόα είναι αυτά που σκοτώνουν τις μέλισσες. Επίσης, υπάρχουν ξαφνικά και πολύ λίγα άνθη. Και υπάρχει και αυτή η νέα ασθένεια. Και ξαφνικά υπάρχουν πάρα πολλές δημοσιεύσεις, οι οποίες έχουν σκοπό να αποσπάσουν την προσοχή από το κυρίως θέμα. Άρα, αυτό επιμένουν όλοι αυτοί, που ξαφνικά τα γνωρίζουν όλα καλύτερα, άρα θα πρέπει να είναι και αλήθεια.

Όλες αυτές οι αμφιβολίες σπέρνονται σκόπιμα. Ο επιστημονικός σκεπτικισμός, η μεθοδολογική αμφιβολία, δεν χρησιμοποιείται πλέον για να εδραιώσει τη γνώση, αλλά μάλλον για να την υπονομεύσει.

Barbara Berardi, Ειδικός στα φυτοφάρμακα - ΜΚΟ Pollinis: "Η οικειοποίηση της επιστήμης ορίστηκε ως η πολιτιστική παραγωγή της άγνοιας. Υπάρχει μάλιστα και μια πειθαρχημένη παρέμβαση που ονομάζεται αγνωστολογία, και η οποία δείχνει πώς μπορούμε να αγνοήσουμε με επιτυχία κάποια επιστημονικά αποδεδειγμένα γεγονότα."

Και όλο αυτό έχει να κάνει με την αποθάρρυνση του κοινού και των υπευθύνων λήψης αποφάσεων. Αν βάλετε στο τραπέζι 50 πιθανούς λόγους για τον θάνατο των εντόμων, κανείς δεν θα ξέρει πλέον από πού να ξεκινήσει, ώστε να θέσει το πρόβλημα αυτό υπό έλεγχο. Και οι συνέπειες αυτού, είναι η στασιμότητα, η μοιρολατρία και η αδράνεια.

Όμως εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμη και κάποιοι επιστήμονες, οι οποίοι δεν θέλουν να κρατήσουν το στόμα τους κλειστό και συνεχίσουν πεισματικά τον αγώνα τους. Το αποτέλεσμα της συνέχειας θα είναι, να τους διαλύσουν "κάποιοι" δημόσια.

Jean-Marc Bonmatin, Ερευνητής στο CNRS - ειδικός στις επιδράσεις των φυτοφαρμάκων στα έντομα: "Ασχολούμαι με το θέμα αυτό σχεδόν εδώ και έναν χρόνο. Σε μια συνεδρίαση του Υπουργείου Γεωργίας, επέκρινα το πειραματικό πρωτόκολλο που είχε προτείνει ο όμιλος της Bayer, ώστε να παρέχει επιτέλους σαφήνεια στις ερωτήσεις σχετικά με κάποιο από τα προϊόντα του. Λίγους μήνες αργότερα, έλαβα μια επιστολή από μια δικηγορική εταιρεία που εκπροσωπούσε την εταιρεία Bayer. Μου έγραφαν, πως οι δηλώσεις μου ήταν συκοφαντικές και ότι ο Όμιλος Bayer επιφυλάσσεται του δικαιώματος να κινηθεί νομικά εναντίον μου. Επειδή, όπως λένε - και το πήγαν ένα βήμα παραπέρα - η συκοφαντική δυσφήμιση είναι ένα ποινικό αδίκημα. Με άλλα λόγια, αυτή ήταν η πρώτη προειδοποίηση, και σε απλή δημοτική σημαίνει "κλείσε το στόμα σου. Όταν κάνεις κάποιες ανακαλύψεις γύρω από τα προϊόντα μας, θα τις καλύπτεις". Έμεινα άφωνος. Δεν μπορούσα να το πιστέψω. Είχα δουλέψει σε άλλους - μη οικονομικούς - τομείς και είχα μια ιδεαλιστική ιδέα γύρω από την έρευνα και την αλήθεια. Πώς τολμάει μια εταιρεία, να παρεμβαίνει με τέτοιο θράσος στο εργαστήριό μου και να εμποδίζει στην έρευνά μου; Στη συνέχεια, η Bayer πίεσε το ερευνητικό συμβούλιο του CNRS στο Παρίσι να με επηρεάσει, ώστε να μην μιλάω στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Όμως όλες αυτές οι ανακαλύψεις που έκανα ήταν πάρα πολύ σημαντικές - ειδικά για τους μελισσοκόμους."

Jonathan Lundgren, Εντομολόγος: "Στην δική μου περίπτωση, όλα ξεκίνησαν τη στιγμή που ανακαλύψαμε πως τα νεονικοτινοειδή δεν σκοτώνουν τις αφίδες της σόγιας, αλλά τους φυσικούς τους εχθρούς. Αμέσως μετά τις σπουδές μου έπιασα δουλειά στο Ερευνητικό Κέντρο του Υπουργείου Γεωργίας, όπου και έμεινα για 11 χρόνια. Όλα πήγαιναν υπέροχα. Έλαβα μάλιστα και ένα βραβείο, ως ένας από τους καλύτερους επιστήμονες της χώρας, στον Λευκό Οίκο - από τα χέρια του Προέδρου Ομπάμα προσωπικά. Και ξαφνικά, μάλλον θα πρέπει να έκανα σε κάποιους τις λάθος ερωτήσεις. Όλα ξεκίνησαν με μικρά προβλήματα. Στην αρχή μου ζητήθηκε να κάνω κάποιες αλλαγές κατά επιθυμία "κάποιων" στις τελικές παρουσιάσεις και τις δημοσιεύσεις μου, κάτι που δεν είχε συμβεί ποτέ ξανά στο παρελθόν. Στη συνέχεια, ο τόνος άρχισε να γίνεται πιο σκληρός. Είχα τεθεί σε διαθεσιμότητα για γελοία θέματα - όπως για γραφειοκρατικά θέματα που δεν ολοκλήρωσα εγκαίρως, κάτι τέτοια πράγματα. Αργότερα, κάλεσαν άτομα από την ερευνητική μου ομάδα στα κεντρικά, και τους ρωτούσαν αν έχω ξεφύγει τον τελευταίο καιρό από κάποιους κανονισμούς. "Θα θέλαμε να μάθουμε αν..." και έτσι άρχισαν να ανακρίνουν τους δικούς μου ανθρώπους."

Για να ολοκληρώσω το ρεπορτάζ μου, μίλησα με δεκάδες επιστήμονες. Πολλοί από αυτούς, είχαν ενδοιασμούς στο να εκφραστούν ελεύθερα. Κάποιοι άλλοι, δεν ήθελαν να κατονομαστούν, από τον φόβο μήπως χάσουν ακόμη και τη δουλειά τους, όπως συνέβη με τον Jonathan Lundgren στο Υπουργείο Γεωργίας.

- Philos vom Berg -

Jonathan Lundgren, Εντομολόγος: "Ο φόβος και η πίεση που μου ασκούνταν, ήταν τεράστια. Κάποια στιγμή αναρωτήθηκα, "τι στο διάολο κάνεις εδώ;" Και τα παράτησα."

"Είναι πλέον σε όλους γνωστό, πως ως ερευνητές δεν πρόκειται να λάβετε καμία χρηματοδότηση για την έρευνα σας, εάν τα βάλετε με τους κολοσσούς που ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό την οικονομία. Όποιος ασκεί κριτική σε αυτές τις εταιρείες, διακινδυνεύει να αφήσει ολόκληρο το πανεπιστήμιο του χωρίς την παραμικρή χρηματοδότηση."

"Οι προϊστάμενοί μου δεν ήθελαν να με βλάψουν. Προσπαθούσαν απλά να προστατεύσουν το υπουργείο και τους ανθρώπους που συνεργάζονταν μαζί μου."

Ο Jonathan Lundgren διατηρεί σήμερα μια φάρμα, και θέτει την εμπειρία του ως επιστήμονας στην υπηρεσία μιας φιλικής προς το περιβάλλον γεωργίας, η οποία παράγει σε τεράστιες εκτάσεις και ταυτόχρονα βοηθά την αναγέννηση του εδάφους.

Η πίεση που ασκείται επάνω στην επιστήμη, έχει σκοπό να επιβραδύνει όλες τις μελέτες γύρω από την βιοποικιλότητα.

Béatrice Robrolle-Mary, Πρόεδρος της ΜΚΟ Land of the Bees: "Η χημική βιομηχανία γνωρίζει πολύ καλά, πως τα φυτοφάρμακα τους δεν θα κυκλοφορούν για πάντα στην αγορά. Και οι "χορογράφοι" τους πλέον νοιάζονται μόνο για το πως θα κερδίσουν λίγο χρόνο ακόμη, επειδή για αυτούς ο λίγος χρόνος σημαίνει πάρα πολλά χρήματα."

Η έγκριση των φυτοφαρμάκων γίνεται πολύ γρήγορα. Χρειάζεται όμως μια αιωνιότητα, για να απαγορευτούν από την αγορά τα φυτοφάρμακα που έχουν ήδη εγκριθεί. Ένα πολύ καλό και χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι αυτό που συμβαίνει αυτή την συγκεκριμένη στιγμή με την γλυφοσάτη.

Ο καλύτερος τρόπος για να δει κανείς εάν λειτουργούν όπως θέλουν οι στρατηγικές της χημικής βιομηχανίας, είναι να εξετάσει τους διακανονισμούς της.

Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων EFSA - Θα μπορούσαμε να πούμε, πως αυτή η αρχή είναι το κέντρο ελέγχου, ο πυρήνας ενός αντιδραστήρα.

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Βρυξέλλες.

Εάν ερευνήσει κανείς, ποιες έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τα όσα ορίζει η νομοθεσία - για παράδειγμα, ώστε να εκτιμηθούν οι παρενέργειες ενός προϊόντος που θα υπάρξουν στις μέλισσες - θα διαπιστώσει, πως όλες αυτές οι έρευνες σχεδιάστηκαν και πραγματοποιήθηκαν από την ίδια την χημική βιομηχανία.

Jean-Marc Bonmatin, Ερευνητής στο CNRS - ειδικός στις επιδράσεις των φυτοφαρμάκων στα έντομα: "Θα σας δώσω ένα παράδειγμα: σε ένα τεστ διάρκειας 24 ωρών, η θνησιμότητα των μελισσών είναι σχετικά χαμηλή. Μετά από 3 ημέρες όμως, η θνησιμότητα αυξάνεται κατακόρυφα. Αυτό σημαίνει, πως εάν ολοκληρώσει κανείς στοχευμένα τη έρευνα του στις 24 ώρες, δεν θα έχει ως αποτέλεσμα της έρευνάς του σχεδόν καθόλου νεκρές μέλισσες. Και με αυτά τα αποτελέσματα θα πάει στις αρχές, οι οποίες βασιζόμενες στην έρευνα του θα του πουν - εντάξει, το προϊόν σας εγκρίνεται."

Δεν μπορείς να είσαι και δικαστής και ενάγων. Επειδή πρόκειται για σύγκρουση συμφερόντων. Και στην περίπτωσή μας, ο λύκος επιτρέπεται νόμιμα να φορέσει την προβιά του προβάτου. Αφού βέβαια έχει ήδη κατασπαράξει το μισό κοπάδι.

Jonathan Lundgren, Εντομολόγος: "Έχω ασχοληθεί με τον έλεγχο των φυτοφαρμάκων και την αξιολόγηση του κινδύνου που προέρχεται από αυτά, για περισσότερα από 20 χρόνια. Και μπορώ να σας διαβεβαιώσω, πως κανείς δεν το ελέγχει. Ποιος και πως θα μπορούσε εξάλλου να κάνει κάτι τέτοιο;"

Eric Andrieu, Ευρωβουλευτής - Πρόεδρος της Επιτροπής φυτοφαρμάκων 2018-2019: "Πρόκειται για άρθρα, κείμενα, σελίδες για σελίδες, βασικά άρθρα, τροπολογίες... Χιλιάδες σελίδες. Απλά, τερατώδες. Και όλα αυτά, πρέπει πρώτα να τα επεξεργαστούμε, και μετά να καταθέσουμε τις τροπολογίες. Προτάσεις, όπως πχ - ένα συγκεκριμένο προϊόν μπορεί θα εγκριθεί μόνο εάν το επιφανειακό του βάρος αλλάξει ανάλογα. Οι άνθρωποι αναρωτιούνται συχνά, γιατί οι αρχές αφήνουν να περάσουν στην έγκριση τόσα προβληματικά προϊόντα. Είναι διεφθαρμένοι; Λοιπόν, οι φάκελοι που θα πρέπει να ελεγχθούν αποτελούνται από χιλιάδες σελίδες. Χρειάζονται αρκετοί άνθρωποι και χρόνος, ώστε να μπορέσουμε να κρίνουμε σωστά έναν τέτοιο όγκο εγγράφων - χωρίς να είναι διαθέσιμοι τις περισσότερες φορές ούτε το ανθρώπινο δυναμικό, όμως ούτε και ο απαιτούμενος χρόνος."

Πανεπιστήμιο του Landau, Γερμανία.

Ο Carsten Brühl ήταν ερευνητής για λογαριασμό της αγροχημείας. Αφού οι εργοδότες του απέρριψαν αρκετές από τις αναλύσεις του επειδή δεν τους βόλευαν, αποφάσισε να παραιτηθεί και να συνεχίσει την έρευνά του στο Πανεπιστήμιο του Landau.

Carsten Brühl, Οικοτοξικολόγος, Πανεπιστήμιο του Landau: "Μετά το διδακτορικό μου, εργάστηκα στην εταιρεία Syngenta, δηλαδή στη βιομηχανία φυτοφαρμάκων όπου και ασχολήθηκα με τις μελέτες των εντόμων. Η EFSA - η υπηρεσία - οργάνωσε κάποια Workshops για τα θηλαστικά και τα πτηνά, όπου και συζητήθηκε η απορρόφηση των φυτοφαρμάκων μέσω του δέρματος (θερμική πρόσληψη). Οι βάτραχοι πχ έχουν δέρμα που βρίσκεται σε φυσική επαφή με το περιβάλλον. Επάνω σε αυτό θα έπρεπε να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά. Όμως κανείς δεν ενδιαφέρθηκε - ούτε οι εταιρείες, όμως ούτε και οι αρμόδιες υπηρεσίες."

Από τη στιγμή που ο οικοτοξικολόγος έχει αποδείξει τις επιδράσεις των εντομοκτόνων στα αμφίβια πλάσματα, ασχολείται με την εξάπλωση των φυτοφαρμάκων και τις επιπτώσεις του τύπου κοκτέιλ. Για το σκοπό αυτό, λαμβάνει δείγματα κοντά σε χωράφια με ζαχαρότευτλα, τα οποία έχουν υποστεί επεξεργασία με νεονικοτινοειδή.

Carsten Brühl, Οικοτοξικολόγος - Πανεπιστήμιο του Landau: "Ακριβώς έτσι - πρώτα θα πάρουμε δείγματα βλάστησης από εδώ και μετά θα μπούμε μέσα στο χωράφι από όπου θα πάρουμε και δείγματα του εδάφους. Βρισκόμαστε σε μια περιοχή, όπου καλλιεργούνται ζαχαρότευτλα. Και ενδεχομένως, εάν χρησιμοποιούνται φυτοφάρμακα εδώ, τότε αυτά τα φυτοφάρμακα θα μπορούσαν να εντοπιστούν επίσης ακόμη και στα γύρω λιβάδια και τις περιοχές δίπλα τους."

"Αυτή τη στιγμή έχουμε τα πρώτα αποτελέσματα από έναν άλλο έλεγχο, και στον έλεγχο εκείνο μπορέσαμε να εντοπίσουμε σχετικά υψηλά επίπεδα φυτοφαρμάκων. Και μάλιστα 30 διαφορετικά φυτοφάρμακα συνολικά, σε ορισμένα δείγματα 10 διαφορετικά φυτοφάρμακα μόνο από τα δείγματα του ενός χωραφιού. Η έγκριση των φυτοφαρμάκων προϋποθέτει όμως, πως θα υπάρχει μόνο μία ουσία φυτοφαρμάκων στο περιβάλλον, και αυτό όπως βλέπουμε δεν ισχύει καθόλου. Το περιβάλλον είναι γεμάτο από διαφορετικές ουσίες φυτοφαρμάκων - αυτές είναι οι αρνητικές επιπτώσεις τύπου κοκτέιλ, τις οποίες έχουμε αναφέρει πιο επάνω."

Scott Black, Περιβαλλοντολόγος - Xerces Society: "Εδώ χρησιμοποιείται ένα φυτοφάρμακο ενάντια σε ένα συγκεκριμένο παράσιτο, εκεί ένα άλλο διαφορετικό, στη συνέχεια μυκητοκτόνα, και επιπλέον μια ουσία ενάντια σε κάποια ασθένεια, και έτσι δημιουργείται ένα πολύ επικίνδυνο χημικό κοκτέιλ που μολύνει το περιβάλλον. Δεν υπάρχει καμία μελέτη, η οποία να καταθέτεται μαζί με όλα τα υπόλοιπα έγγραφα κατά την διαδικασία της έγκρισης ενός φυτοφαρμάκου, και η οποία θα αναφέρει τι θα γίνεται, αν υπάρχουν 10 ή 20 φυτοφάρμακα στο ίδιο σημείο. Πώς συμπεριφέρονται τότε ο γαιοσκώληκας ή το έντομο, και ποιες θα είναι οι συνέπειες για αυτά τα πλάσματα;"

Jonathan Lundgren, Εντομολόγος: "Αν θέλατε να αξιολογήσετε τις επιπτώσεις 200 χημικών ουσιών, θα έπρεπε να πραγματοποιήσετε 20.000 αξιολογήσεις κινδύνου. Ποιος θα ήθελε να αναλάβει από μόνος του όλα αυτά τα έξοδα; Ποιος θα το έκανε αυτό; Κανένας. Αυτή την στιγμή, δεν έχουμε καμία απολύτως ιδέα, τι επιπτώσεις έχουν αυτές οι χημικές ουσίες στο περιβάλλον και τα ζωντανά - συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου."

Lorenzo Furlan, Γεωπόνος Μηχανικός - Επικεφαλής της γεωργικής έρευνας στην περιοχή του Veneto: "Εξαπλώνονται σε όλο το περιβάλλον. Είναι επίμονα και συστημικά. Γίνονται ανεξέλεγκτα και εισβάλλουν παντού. Ακόμη και στην τροφική μας αλυσίδα. Και στα μαλλιά μας. Η τελευταία ανάλυση που έκανα στα δικά μου μαλλιά, ανίχνευσε 3 διαφορετικά νεονικοτινοειδή - τα οποία κατά πάσα πιθανότητα έλαβα μέσω διατροφής μου."

Jean-Marc Bonmatin, Ερευνητής στο CNRS - ειδικός στις επιδράσεις των φυτοφαρμάκων στα έντομα: "Είμαι πεπεισμένος, πως ούτε ένας άνθρωπος αυτού του πλανήτη δεν μπορεί να απολαύσει ένα και μοναδικό γεύμα χωρίς νεονικοτινοειδή. Επειδή αυτά βρίσκονται παντού. Στα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά, το τσάι, τον καφέ και τους χυμούς των φρούτων. Υπάρχει μάλιστα και η υποψία εδώ περισσότερο από μια δεκαετία, πως τα νεονικοτινοειδή δρουν ως ενδοκρινικοί διαταράκτες, προκαλώντας καρκίνο του ήπατος, του θυρεοειδούς, των όρχεων και των ωοθηκών. Ακόμη πιο ανησυχητικές όμως, είναι οι επιπτώσεις τους στην ανάπτυξη του νευρικού μας συστήματος, άρα και στην ανάπτυξη του εγκεφάλου των εμβρύων και των βρεφών."

Μελέτες από την Ιαπωνία είναι ιδιαίτερα συγκλονιστικές, καθώς δείχνουν ότι τα νεονικοτινοειδή μπορούν να ανιχνευθούν ακόμη και στα πρώτα ούρα των περισσότερων νεογνών.

Masumi Yamamuro, Λιμνολόγος - Πανεπιστήμιο του Τόκιο: "Ερευνώ τον αντίκτυπο των φυτοφαρμάκων και των ζιζανιοκτόνων στο νερό και το περιβάλλον, και ειδικά τις επιβλαβείς επιπτώσεις τους στον άνθρωπο. Οι διαταραχές συμπεριφοράς στα παιδιά που προκαλούνται από ψυχικές ασθένειες στην Ιαπωνία, έχουν αυξηθεί από το 1993."

Αν λαμβάναμε σοβαρά αυτά που λέει εδώ και καιρό η επιστήμη, όλες αυτές οι ουσίες θα είχαν ήδη απαγορευτεί.

- Philos vom Berg -

Κι εδώ μπαίνουν στο παιχνίδι τα λόμπι της αγροχημικής βιομηχανίας, τα οποία δεν θέλουν να επιτρέψουν ούτε καν την προσπάθεια μιας απαγόρευσης των φυτοφαρμάκων.

Barbara Berardi, Ειδικός στα φυτοφάρμακα - ΜΚΟ Pollinis: "Αυτοί οι λομπίστες ασκούν την επιρροή τους λίγο πολύ με τον ίδιο τρόπο που κάνουν και οι υπόλοιπες ρυπογόνες βιομηχανίες. Το μεγάλο πρότυπο τους ήταν η καπνοβιομηχανία."

Οι καπνοβιομηχανίες γνώριζαν από τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 πως τα προϊόντα τους ήταν εθιστικά και θανατηφόρα. Προκειμένου να εξαλειφθεί όμως κάθε απειλή ρύθμισης, ευθύνης ή απαγόρευσης, συγκέντρωσαν τριγύρω τους ομάδες Thinktanks, στρατηγιστές δημοσίων σχέσεων και άλλες ομάδες λόμπι, οι οποίες παρέκαμψαν επιδέξια, όλες τις επιστημονικές μελέτες για τις θανατηφόρες συνέπειες του καπνού.

Για χρόνια ισχυρίζονταν, πως τα τσιγάρα δεν ήταν καρκινογόνα. Παρουσίασαν κάθε λογής ειδικούς, οι οποίοι σαν παπαγαλάκια επαναλάμβαναν ακριβώς το ίδιο πράγμα. Καθυστέρησαν κατά τουλάχιστον 20 χρόνια την όλη διαδικασία της αποδοχής ευθύνης, με αυτούς τους "ειδικούς" να ισχυρίζονται πως δεν υπήρχαν αρκετά αξιόπιστα δεδομένα. Σήμερα, η βιομηχανία φυτοφαρμάκων κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα.

Long Island, ΗΠΑ.

Το ACSH (American Council on Science and Health) - το Αμερικανικό Συμβούλιο για την Επιστήμη και την Υγεία - χρηματοδοτείται φυσικά από τη βιομηχανία αγροχημικών και υποστηρίζει συστηματικά τα φυτοφάρμακα, τη βιοτεχνολογία με τα μεταλλαγμένα είδη, τη βιομηχανοποιημένη γεωργία και όλα τα παρόμοια.

Josh Bloom, Λομπίστας - Αναπληρωτής Πρόεδρος του ACSH: "Υπάρχει αυτή η γενική υπόθεση, πως τα βιολογικά τρόφιμα είναι πιο υγιεινά και καλύτερα από οτιδήποτε άλλο μπορείτε να βρείτε στο σούπερ μάρκετ της γειτονιάς σας. Αυτό είναι μια μεγάλη ανοησία. Όταν μπαίνεις σε ένα κατάστημα πώλησης βιολογικών προϊόντων, καταλαβαίνεις για ποιο λόγο ιδρύθηκε το ACSH."

"Το Συμβούλιο ιδρύθηκε το 1978 από μια ομάδα επιφανών επιστημόνων, οι οποίοι ανησυχούσαν για τον τρόπο με τον οποίο η επιστήμη, η χημεία και η ιατρική απεικονίζονταν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Το σύνθημά μας είναι, αποκαλύπτουμε τα ψέματα."

"Ποιος πληρώνει 4 με 5 Ευρώ για ένα κιλό βιολογικές ντομάτες; Οι απλές ντομάτες μαζικής παραγωγής κοστίζουν μόνο 1 Ευρώ."

"Με την πάροδο του χρόνου, φυσικά και λάβαμε κάποια μικρά δώρα από τις εταιρείες. Όμως αυτό δεν μας εμπόδισε να ασκήσουμε κριτική στις εν λόγω εταιρείες, όταν έκαναν κάτι που πιστεύαμε πως δεν ήταν σωστό. Η λέξη χημεία από μόνη της, τρομάζει τους ανθρώπους. Το νερό που πίνουμε είναι γεμάτο χημικές ουσίες, που θα μας κάνουν να βγάλουμε ακόμη ένα χέρι πίσω στην πλάτη μας (και γελάει ειρωνικά). Αυτή η τρομοκρατία σχετικά με τα χημικά και τα φάρμακα είναι ως επί το πλείστον αβάσιμη, αλλά δημιουργεί εξαιρετικούς τίτλους στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και καλό τζίρο."

Οργανισμοί που χρηματοδοτούνται από τη βιομηχανία φυτοφαρμάκων, διαμορφώνουν όπως θέλουν την κοινή γνώμη και τις συζητήσεις γύρω από αμφιλεγόμενα θέματα. Το ACSH είναι ένας τέτοιος οργανισμός. Αυτό που θα σας δείξω, είναι ένα ενδιαφέρον eMail από τη Monsanto, στο οποίο ένας ανώτερος υπάλληλος της υποστηρίζει, πως η εταιρεία θα πρέπει να δωρίσει κάτι στο ACSH. Γιατί - όπως λέει με έντονα και κεφαλαία γράμματα - το ACSH αξίζει κάθε δολάριο. Στη συνέχεια, κοινοποιούνται κάποιοι σύνδεσμοι με διάφορα περιεχόμενα από αυτόν τον οργανισμό. Μεταξύ άλλων, και άρθρα του οργανισμού για τα νεονικοτινοειδή.

Eric Andrieu, Ευρωβουλευτής - Πρόεδρος της Επιτροπής φυτοφαρμάκων 2018-2019: "Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια αόρατη δύναμη, η οποία με έναν πολύ επικίνδυνο και ύπουλο τρόπο επηρεάζει την σύγχρονη δημοκρατία."

Josh Bloom, Λομπίστας - Αναπληρωτής Πρόεδρος του ACSH: "Η καλλιέργεια χωρίς φυτοφάρμακα είναι πολύ δύσκολη. Τα έντομα τρώνε τα πάντα. Βέβαια, κάποια από τα εντομοκτόνα που χρησιμοποιούνται στη γεωργία, δεν θα τα ψέκαζα ποτέ στο πρόσωπό μου. Καμία αμφιβολία, αυτό θα ήταν δηλητήριο για τον οργανισμό μου. Όμως, πιστεύω πως πολύ λίγοι από εμάς κυκλοφορούμε στο δρόμο ψεκάζοντας νευροτοξίνες στο πρόσωπό μας" ...και σηκώνεται να φύγει, αφού γελάει και πάλι ειρωνικά.

Jean-Marc Bonmatin, Ερευνητής στο CNRS - ειδικός στις επιδράσεις των φυτοφαρμάκων στα έντομα: "Όταν ακούω αυτούς τους επιστήμονες - που πληρώνονται από τη Bayer, τη Monsanto και άλλους - να λένε πως τα προϊόντα τους δεν σκοτώνουν τις μέλισσες, θα ήθελα να τους φέρω αντιμέτωπους με την ίδια τους την ευθύνη, και να τους πω: "κύριοι, είπατε ψέματα, και είναι καιρός να λογοδοτήσετε". Και αν ισχυρίζονται, πως το χώμα δεν είναι δηλητηριασμένο, θα τους πω ακριβώς το ίδιο πράγμα: "κύριοι, λέτε και πάλι ψέματα"."

Οι φονιάδες των εντόμων:

Οι φονιάδες των εντόμων - Πώς οι βιομηχανικοί γίγαντες της χημείας καταστρέφουν το οικοσύστημα και την υγεία μας.

Έχετε απορείες;